رضا احسانی - دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه امام صادق
هادی طحان نظیف - استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق

قانون، بنیادی ترین گزاره دانش و نظام حقوقی مدرن است. این مفهوم به رغم بداهت اولیه خود در مکاتب مختلف فلسفه حقوق، معانی مختلفی پیدا کرده است. تطور مفهومی قانون در سنت مکتب پوزیتیویستی حقوق در مغرب زمین، افزون بر آنکه ماهیتی تاریخی دارد، در شبکه ای از مفاهیم، مبانی، ارزش ها و ساختارها واجد معنا می شود. از این منظر با به کارگیری روش تحلیلی «ظاهر، باطن و باطن باطن» در زمینه شناخت گزاره های بنیادین علوم انسانی، می توان به شناختی جامع تر از مفهوم قانون در مکتب پوزیتیویسم حقوقی دست یافت. این روش ضمن آنکه در نوع خود بدیع است، ارتباط ژرف میان حقوق، سیاست و فلسفه را مبتنی بر ذات مصرف کننده دانش حقوق روشن می سازد. رهاورد چنین روش و نگرشی، ادراک قانون به مثابه یک مفهوم تاریخ مند مبتنی بر مبانی خاص فلسفی خواهد بود، نه قانون به مثابه یک ظرف که قابلیت پذیرش هر مظروفی را دارد. ازآنجاکه قانون، دال مرکزی نظام حقوقی مدرن است، شناخت نظام حقوقی مدرن به منظور گذار، اقتباس یا نپذیرفتن آن منوط به معرفت به مفهوم قانون است.

مفهوم قانون, پوزیتیویسم حقوقی, حقوق مدرن, روش تحلیلی, فلسفه حقوق