امیر جعفری آزاد - دانشجوی دکتری، گروه جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
خلیل میرزایی - گروه جامعه شناسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران
سیف اله سیف اللهی - دانشیار، گروه جامعه شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

موضوع «آب» به جهت کمیابی، تعیین کنندگی و پراکندگی نامتوازن آن در جغرافیای ایران، به یک سوژه اجتماعی مهم تبدیل شده است. در دهه های اخیر، گستردگی و تعدد طرح های توسعه آب محور همچون طرح های «انتقال آب بین حوضه ای» که بر مبنای فراوانی آب در یک نقطه و کمبود آن در منطقه ای دیگر تعریف و اجرا می شود، فاقد یک نگاه اجتماعی دقیق و حساس بوده و این طرح ها هم اکنون به کانون مسائل مختلف اجتماعی تبدیل شده است. این در حالی است که طبق قانون، تمامی طرح های توسعه از جمله طرح های بخش آب باید دارای مطالعات ارزیابی اجتماعی و محیط زیستی پیش از اجرای طرح باشند، اما بررسی پیشینه این طرح ها و همچنین وضعیت کنونی مناطق و استان های میزبان طرح نشان می دهد که این مطالعات یا درست انجام نشده و یا اینکه انجام آنها فرمالیته و ظاهری بوده و این مناطق هم اکنون به شدت تحت تاثیر پیامدهای اجتماعی ناشی از اجرای طرح قرار گرفته اند. این پژوهش با نگاهی بنیادی به دنبال مطالعه عمیق و شناسایی آثار و پیامدهای اجتماعی طرح های انتقال آب پس از اجرای این طرح ها در مبدا انتقال است که برای جامعه آماری و میدان پژوهش خود استان چهارمحال و بختیاری را به عنوان پرتنش ترین استان کشور در موضوع انتقال آب انتخاب کرده است. به منظور استفاده از داده های متنوع و واقعی میدان پژوهش و دست یافتن به یک نگاه نظری کلان و قابل تعمیم در این موضوع، «نظریه زمینه بنیاد (گرندد تئوری)» به عنوان روش تحقیق انتخاب شده تا با قابلیت های این روش، طیف متنوعی از داده های کمی و کیفی برای بررسی و تحلیل در اختیار این پژوهش قرار گیرد. در نهایت نیز، تحلیل داده های حاصل از اسناد، مصاحبه ها، فضای مجازی، مقاله ها و پیمایش انجام شده نشان از تاثیرات عمیق این طرح ها در مناطق اجرای طرح از بعد معیشت، نابرابری، عدالت اجتماعی، شهروندی و شاخص های دیگر اجتماعی دارد.

انتقال آب, پیامد اجتماعی, نابرابری, تنش منطقه ای, عدالت اجتماعی