عبدالله میراحمدی - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه خوارزمی
زهرا پاک روش - دانش پژوه سطح چهار تفسیر تطبیقی حوزه علمیه رفیعه المصطفی تهران

فمینیسم اسلامی شاید در نگاه نخست همانند فمینیسم رادیکال یا فمنیسم لیبرال و. . . گونه یا جریانی از فمینیسم به نظر آید، اما در واقع آنچه به عنوان فمینیسم اسلامی معروف شده، نوعی هرمنوتیک قرآنی و نگاه تجددگرایانه به تفسیر قرآن، روایات اسلامی و متون دینی است. این نوع نگاه که به تقلید از فرهنگ غربی و با شعار برابرخواهی و تساوی حقوق زن و مرد در کشورهای اسلامی جریان یافت، عدم تناسب آن با گزاره­های دینی به حدی روشن بود که حتی برخی از نواندیشان با اینکه به عنوان فمینیست اسلامی شناخته شده اند، اما این عنوان را برای خود نمی پسندند؛ از جمله این افراد می توان اسما بارلاس را نام برد که هرمنوتیک قرآنی خاص خود را دارد و به شدت معتقد است که تفسیرمردسالارانه از قرآن، عامل اصلی تبعیض و ظلم علیه زنان مسلمان بوده است. او برای اثبات این مدعا دلایلی را مطرح می کند که نه تنها با اصول اولیه تفسیر قرآن سازگار نیست بلکه حتی با برخی از اصولی که خود وی برای هرمونوتیک قرآنی­اش برمی شمارد نیز در تضاد است. مقاله پیش روی که به صورت کتابخانه ای گردآوری و با شیوه تحلیلی توصیفی تدوین شده، ابتدا به تبیین آرا و نظریات اسما بارلاس و در ادامه به نقد و ارزیابی آنها می­پردازد. اگرچه پژوهش هایی در مورد اندیشه ها و نظریات اسما بارلاس صورت گرفته است، اما در این نوشتار سعی بر آن بوده که نظرات شاذ وی در کنار هرمونوتیک قرآنی­اش به صورت تلفیقی در مورد برخی از آیات خاص قرآن مورد بررسی قرار گیرد.

اسماء بارلاس, خوانش جدید از قرآن, هرمنوتیک, مردسالاری, فمینیسم اسلامی