مهدی عبدی - دانش آموخته سطح چهار حوزه علمیه قم، کارشناسی ارشد دانشگاه قم، استاد سطح عالی حوزه علمیه قم

فقه اسلامی با تقسیم اراضی، از جهت ملکیت، به اقسام چهارگانه و جعل احکام متناسب با هر یک از این اقسام، نظام حقوقی و اقتصادی کاملی را در مورد اراضی جعل کرده است. این مقاله پس از بیان انواع اراضی به حسب ملکیت، ادله اقوال مختلف در تعیین نوع زمین مکه و مشاعر حج را بررسی کرده و با تعیین نوع این اراضی به بیان آثار مترتب بر آن پرداخته است. نتیجه تحقیق نیز این است که شهر مکه، عنوه فتح شده است؛ بنابراین زمین هایی از حرم و شهر کنونی مکه که در زمان فتح، آباد بوده ملک همه مسلمانان است و باید ثمرات و عوائد آن برای مصالح عموم مسلمانان صرف شود و اختصاص دادن آن به گروهی خاص، و تملک و خرید و فروش آن جایز نیست. اراضی مشاعر حج، جزء اراضی مشترک و منفک از ملکیت است. حق ارتفاق از این اراضی برای همه مسلمانان ثابت است و احیا و تملک و فروش و اجاره دادن این اراضی جایز نیست.

انواع ملکیت زمین, اقسام زمین, مشاعر حج, مشترکات, مفتوح عنوه