زهره دانشیار - سطح سه تفسیر و علوم قرآن، جامعه الزهرا(س)
طاهره نور حسن - دانشجوی دکتری علوم و قرآن و حدیث، دانشگاه قم

واژه «قلب» در علوم مختلف دارای تعریفی خاص است. در دهه اخیر، رشته «نوروکاردیالوژی»[۱] در طب، ارتباط مغز و قلب صنوبری را کشف کرده است. تحقیقات در این زمینه نشان می دهد که قلب علاوه بر «کارکرد تلمبه ای»، دارای «کارکرد تعقلی» یعنی یک «مغز» نیز هست که دریافت اطلاعات، یادگیری و تصمیم گیری را جدا از «مخ» انجام می دهد که «مغز قلب» نامیده شد. آیه ۴۶ سوره حج «لهم قلوب یعقلون بها ...القلوب التی فی الصدور»، مهم ترین آیه ای است که به «کارکرد تعقلی قلب صنوبری» تصریح می کند. در تفسیر «کارکرد قلب صنوبری» در آیه فوق دو دیدگاه وجود دارد: کارکرد تعقلی، که بیشتر قدماء، قلب را جایگاه عقل، و نسبت دادن تعقل به قلب را «حقیقی» می دانند و کارکرد تلمبه ای، که بیشتر معاصران، با تکیه بر نظرات علم پزشکی قرن ۱۸و ۱۹، اسناد تعقل به قلب را «مجاز» دانسته و جمله «التی فی الصدور» را تاویل کرده اند. در این تحقیق، با روش توصیفی- تحلیلی با تاییداتی از آیات و شواهدی از علوم مختلف مانند فلسفه، عرفان، اخلاق و به ویژه دستاوردهای جدید پزشکی، دیدگاه اول تقویت می شود. نتیجه آنکه هرچند بهره گیری از دانش روز در تفسیر قرآن، پسندیده است؛ ولی به علت ظنی بودن علوم تجربی، مفسر باید در استفاده از آنها، محتاط بوده و تا حد امکان، اصالت ظاهر را رعایت کند که گاه نتیجه آن، دستیابی به یک نظریه جدید است. [۱]. Neurocardiology

قلب صنوبری, عقل, مغز قلب, کارکرد تعقلی, کارکرد تلمبه ای, تفاسیر قرآن