مهدیه برزگری - کارشناسی ارشد فقه و حقوق خصوصی و پژوهشگر مجموعه فرهنگی امام صادق (ع) میبد، یزد

مفهوم مرجعیت، از روزهای اولیه آغاز زیست انسانی، همواره مورد توجه بوده است. انسانها همیشه بر اساس قدرت فیزیکی، توانمندیهای هوشی، تدبیر و فرماندهی و سایر مولفه های مرجعیت ساز، دور یک نقطه مرکزی تجمع کرده اند. علم از جمله مولفه هایی است که مرجع قرار گرفتن در آن مورد توجه بوده است؛ رسیدن به مرجعیت علمی در حوزه های مختلف، یکی از جلوه های پیشرفت جوامع بشری است. و یکی از اقداماتی است که در دنیای امروز به عنوان امتیاز برای کشورها به شمار میرود. در همین راستا زمینهسازی برای تحقق مرجعیت علمی، از مهمترین اهداف راهبردی نظام جمهوری اسلامی و پیش نیاز اصلی شکل گیری و بالندگی تمدن جدید ایرانی اسلامی است. مرجعیت علمی تنها با فعالیت علمی پژوهشی درون نظام علم و فناوری، محقق نمیشود، بلکه بایستی سایر زیرنظامها هم، مرجعیت علمی را درک کنند و به کمک آن بیایند و زیرساختها را برای آن فراهم کنند. یکی از این زیرساخت ها، اصل عدالت اجتماعی است. عدالت، از الزامات مبنایی حرکت به سمت مرجعیت علمی است. و به مثابه چارچوب در فرایند مرجعیت علمی قلمداد می شود، این پژوهش برآن است مشخصه های بیعدالتی اجتماعی که از مهمترین موانع تحقق مرجعیت علمی و نبایسته های این فرایند هست را بیان دارد، سپس نقش مبنایی عدالت به عنوان یکی از مهمترین زیر ساخت های اجتماعی در رسیدن به مرجعیت علمی را تحلیل و بررسی نماید و به این سوال پاسخ دهد که در پروسه ی تحقق مرجعیت علمی، شاخص عدالت، با چه مکانیزمی اثربخشی خواهد داشت؟ احتجاج آوری کلام امام علی (ع)، هم قرین یافته های این پژوهش است؛ رفع موانع از مهمترین اقدامات در پروژه ی رسیدن به مرجعیت علمی است. با اجرای عدالت در جامعه ، موانع راه تحقق مرجعیت علمی از میان برداشته خواهد شد و زمینه برای رشد و پیشرفت علمی جامعه و بالتبع مرجع شدن در حوزه علم و دانش را به همراه خواهد داشت؛ ناداری، دارندگی های افراطی، نابرابری اجتماعی ، استبداد سالاری، القای احساس بی ارزشی از مهمترین مشخصه های بی عدالتی در جامعه هستند که نقش بسزایی در ناکامی و عدم تحقق تعالی و مرجعیت علمی جامعه دارند . گونه های اجرای عدالت، در سه حوزه ی توزیعی، گزینشی و روانی برای ریشه کنی ظلم و بیعدالتی ها مدنظر این پژوهش است. با توجه به ماهیت نظری پژوهش و مطابق با روال معمول در مطالعات نظری، رویکرد این پژوهش تحلیلی و تفسیری است.

عدالت، مرجعیت علمی، امام علی (ع)، ناعدالتی