فاطمه صابر - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاهمحقق اردبیلی
رسول اصغری زکریا - استاد گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
ناصر زارع - استاد گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
سلیم فرزانه - دانشیار گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی

شوری به دلیل سمیت تمام پارامترهای رشدی را در گونه های گیاهی تحت تاثیر قرار می دهد. یکی از این اثرات کاهش رشد ریشه و اختلال در فعالیت سلولهای مریستمی گیاه است که از اثرات سیتوتوکسیک شوری ناشی میشود. شوری منجر به القای اختلالات کروموزومی و افزایش انحرافات در تقسیم میتوز میگردد. این مطالعه با هدف بررسی اثرات سیتوتوکسیک شوری در گندم دوروم در پاسخ به حضور NaCl در محیط رشد صورت گرفت که در آن مراحل مختلف میتوز (پروفاز، متافاز، آنافاز، تلوفاز و ناهنجاریهای کروموزومی) در یک ژنوتیپ از گندم دوروم در سطوح شوری صفر، ۷۵، ۱۵۰ و ۳۰۰ میلیمولار NaCl مورد مطالعه قرار گرفت. صفات اندازهگیری شده شامل درصد سلولها در مراحل پروفاز، متافاز، آنافاز، تلوفاز و درصد ناهنجاریهای کروموزومی بود. نتایج نشان داد که افزایش سطوح تنش شوری منجر به کاهش معنیدار در شاخص میتوزی می شود. سطح شوری ۳۰۰ میلیمولار، کمترین مقدار شاخص میتوزی را نشان داد که در آن اختلال در تقسیم میتوز در اکثر سلولها مشاهده شد و شاخص میتوزی به شدت کاهش یافت. در عین حال، در سطوح شوری ۷۵ و ۱۵۰ میلیمولار نیز از تعداد سلولهای در حال تقسیم کاسته شد. با افزایش شدت تنش شوری، میزان مهار میتوزی آن افزایش داشت، به طوری که در سطح شوری۳۰۰ میلیمولار بیشترین میزان مهار میتوزی به میزان حدود ۸۸ درصد مشاهده شد و اکثر سلولهای در حال تقسیم در این سطح شوری در مرحله پروفاز باقی مانده و درصد سلولهای متافازی و آنافازی در مقایسه با سطوح شوری دیگر کمترین مقدار را داشتند.

تریتیکوم دوروم، شاخص میتوزی، شوری، ناهنجاریهای کروموزومی