مهدی شیرزاد - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس
ابوالفضل طهماسبی - استادیار، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس
اکبر فخیره - استادیار، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گنبد کاووس، گنبد کاووس
فاطمه نصرالهی - دانش آموخته دکتری، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه قم، قم

گیاه باریجه از ذخایر با ارزش صنعتی، دارویی و علوفه ای کشور ایران است که به صورت گونه ی غالب و گونه ی همراه، تیپ های گیاهی وسیعی را در مناطق کوهستانی تشکیل می دهد. این گیاه یک گونه ی بومی ایران است و از نظر دارویی در طب سنتی اهمیت زیادی دارد. با توجه به پراکنش وسیع باریجه در سطح استان خراسان شمالی و با توجه به نبود گزارشی مبنی بر ارزیابی تنوع مورفولوژیکی این گیاه، پژوهش حاضر با هدف بررسی تنوع ریختی گیاه مذکور در رویشگاه های استان خراسان شمالی موثر در تفکیک جمعیت آن ها انجام شد. فنوگرام UPGMA بدست آمده نشان دهنده وجود دو خوشه اصلی می باشد. جمعیت های خوشه اول در غرب و جمعیت های خوشه دوم در شمال و مرکز استان خراسان شمالی قرار می گیرند. نمودار رسته بندی PCA بر اساس دو مولفه اصلی اول میزان نزدیکی یا واگرایی جمعیتهای مطالعه شده را نشان می دهد. تنوع ریختی در تداوم گونه های گیاهی از اهمیت اساسی برخوردار است زیرا برای ایجاد سازگاری لازم برای کنار آمدن با تغییرات محیطی مورد استفاده قرار می گیرد. مطالعه حاضر ثابت کرد که هر دو ویژگی ریخت شناسی کمی و کیفی برای تمایز جمعیت گونه مورد مطالعه مهم و مناسب هستند.

ریختی، جمعیت، فنوگرام، PCA