محمود ابراهیمی

بررسی برخی از خصوصیات فیزیکی آب از جمله شوری، دانسیته و درجه حرارت آبهای شمال شرقی خلیج فارس و تنگه هرمز با هدف دستیابی به نوسانات مکانی و زمانی پارامترهای مورد نظر در آبهای محدوده استان هرمزگان در طی دو فصل تابستان و زمستان 1383 به اجرا در آمد . منطقه مورد بررسی از بندر سیریک با مختصات 08 و 57 º طول شرقی تا راس خلیج نای بند با مختصات 35 و º 52 طول شرقی را شامل گردید . قبل از شروع گشتهای اصلی در زمستان 82 طی یک گشت مقدماتی در محدوده ذکر شده تعداد 7 ترانسکت عمود بر ساحل هر کدام به فاصله حدود 40 مایل از یکدیگر تعیین و سپس در روی هر ترانسکت نیز تعداد 3 ایستگاه ثابت نمونه برداری هر کدام به فاصله حدود 20 مایل از یکدیگر انتخاب گردید . گشتهای اصلی با استفاده از کشتی تحقیقاتی فردوس 1 در طی تابستان و زمستان 83 به انجام رسید . در طی هر دو گشت دریایی، پروفیل عمودی عوامل فیزیکی مورد نظر در کلیه ایستگاهها از سطح تا عمق توسط Hyper مورد سنجش قرار گرفت پس از آن پروفیل عمودی داده ها با استفاده از برنامه های نرم افزاری CTDدستگاه Excel و terminalو کانتور سطحی آنها با استفاده از برنامهMatlab ترسیم و پردازش گردید . نتایج حاصل از بررسی پروفیل عمودی درجه حرارت نشان داد که لایه ترموکلاین فصلی در آبهای محدوده استان هرمزگان در تابستان در عمق 20 متری با اختلاف حدود 12 (ºc) بین دمای سطحی و عمقی تشکیل یافته و در زمستان از بین می رود . توزیع عمودی شوری و دانسیته از سطح به عمق چه در تابستان و چه در زمستان افزایش می یابد ولی دامنه تغییرات آنها بین لایه های سطحی و عمقی در تابستان بیشتر از زمستان بوده بطوریکه در اکثر مناطق لایه های هالوکلاین و پیکنوکلاین به وضوح قابل مشاهده می باشند . علاوه بر اینکه روند تغییرات عمودی هر سه پارامتر در مناطق مختلف نسبت به هم متفاوت بوده بطوریکه نواحی خلیج فارس از بیشترین شکست یا شیب لایه حرارتی، شوری و دانسیته برخوردار بوده اما در نواحی تنگه هرمز این روند نسبتا بر هم خورده و از شیب آنها کاسته می شود در صورتیکه در مناطق شرقی تنگه هرمز روند تغییرات عمودی پارامترها از سطح تا عمق حدود 80 متری تقریبا شبیه سایر مناطق بوده اما از عمق 80 تا 100 متری مقدار آنها به شدت افزایش پیدا می کند که نشان دهنده جریان بستری خروجی خلیج فارس از طریق کف تنگه هرمز به دریای عمان می باشد . نتایج حاصل از بررسی توزیع افقی و کانتورهای سطحی نشان داد که مقدار درجه حرارت آب در تابستان از شرق به غرب افزایش و در زمستان کاهش می یابد اما مقدار شوری و دانسیته هم در تابستان و هم در زمستان از شرق بهغرب افزایش می یابد .

خلیج فارس و تنگه هرمز، ترموکلاین، هالوکلاین، پیکنوکلاین، کانتور سطحی، پروفیل عمودی، CTD