اعظم شاهسواری - دانشجوی دکتری زبان شناسی همگانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
محمد دبیر مقدم - استاد زبان شناسی همگانی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

در این مقاله مقوله نقشی گذرایی موجود بین مقوله نقشی اسناد و فعل مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش که در چارچوب برنامه کمینه­گرای بوورز[۱] (۲۰۰۲) صورت گرفته، نگاهی متفاوت به ویژگی گذرایی در زبان فارسی دارد. طبق این رویکرد، گذرایی مقوله­ای جهانی است که در ساخت هایی از قبیل ساخت­های متعدی معلوم، مجهول و میانه وجود دارد. اگرچه هسته این مقوله نقشی، که می­تواند به صورت یک فرافکن بیشینه (گروه گذرایی) نمود یابد، قابلیت اعطای نقش تتایی[۲] به جایگاه مشخصگر خود را ندارد، اما در صورت داشتن مشخصه­های فی[۳] توانایی اعطای حالت مفعولی به مفعول صریح را دارا خواهد بود. طبق تحلیل حاضر و با استناد به داده­های زبان فارسی (همانند زبان­های انگلیسی، آلمانی، ایسلندی، اسکاتلندی، روسی و اوکراینی) عملکرد فعل سبک (فعل پوسته­ای) لارسن (۱۹۸۸) در زبان فارسی را می­توان به دو گروه نقشی گذرایی و اسناد واگذار نمود [۱]. Bowers ۳. theta roles ۴. Ф-features

گذرایی, مقوله نقشی, ساخت های میانه, مجهول, نامفعولی, ناکنشی