حسن زرنوشه فراهانی - استادیار گروه الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران، ایران.
حامد مصطفوی فرد - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان، کرمان، جمهوری اسلامی ایران.

در منابع حدیثی شیعه با دو دسته از روایات، در باب زمان ظهور امام دوازدهم (ع) مواجه هستیم؛ دسته ای از آن ها، زمانی را برای ظهور تعیین کرده و دسته ای دیگر، تعیین زمان برای ظهور را دروغ دانسته اند. در مقاله ای به زبان عربی با عنوان «تعارض دلالات المرویات عند الرافضه؛ الامامه انموذجا» نوشته ی «فواز بن احمدبن علی رضوان» با تمسک به همین روایات، ادعا شده که روایات شیعی در باب امامت، متعارض و غیر قابل جمع اند و لذا اصل امامت، محل تردید و تشکیک است. پژوهش حاضر، با هدف پاسخ به بخشی از شبهات مقاله ی مذکور در خصوص وقت ظهور امام دوازدهم (ع) و با استفاده از روش «توصیف و تحلیل»، ابتدا ادعای مطرح شده را ذیل دو دسته ی کلی روایات دال بر تعیین وقت ظهور (شامل چهار روایت) و روایات دال بر دروغ بودن تعیین وقت ظهور (شامل سه روایت) دسته بندی و گزارش نموده، سپس با بررسی سند و متن تک تک روایات، چنین نتیجه می گیرد که گرچه در دسته اول، دو روایت صحیح السند در کنار دو روایت ضعیف السند وجود دارد، اما مضمون قابل پذیرش آن ها، دلالتی بر تعیین زمان ظهور امام دوازدهم (ع) پس از غیبت کبری ندارد. در مقابل، روایات دسته دوم از لحاظ سندی، موثق و معتبر هستند و از لحاظ دلالی نیز بر تکذیب تعیین کنندگان وقت ظهور صراحت دارند. بنابراین با جمع عرفی میان دو دسته روایت، تعارض ادعا شده برطرف می شود.

امام دوازدهم, ظهور, توقیت, فواز بن احمدبن علی رضوان, رفع تعارض روایات