حسن رضائی - دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
سید مرتضی آقامیری - گروه علوم درمانگاهی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
ندا اسکندرزاده - گروه علوم پایه، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
احسان الله سخایی - گروه علوم درمانگاهی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران
سعید نظیفی - گروه علوم درمانگاهی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
فرنوش بخشائی - گروه علوم درمانگاهی، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

آلاینده های ناشی از کارخانه ذوب مس شهرستان شهربابک حاوی مقادیر قابل توجهی مس است که می تواند به شکل گرد و غبار روی گیاهان این منطقه نشسته و سبب مسمومیت با مس در گوسفندان شود. هدف از این پژوهش بررسی همبستگی غلظت سرمی عناصر معدنی کمیاب شامل مس، مولیبدن و آهن با میزان زایمان در تلقیح مصنوعی لاپاروسکوپی میش های شهربابک بود. به این منظور در ۵۰۰ راس میش از گله های شهرستان شهربابک واقع در فواصل مختلف از کارخانه مس همزمان سازی فحلی صورت گرفت. همزمان با فحلی و پیش از تلقیح مصنوعی، خون گیری از ۱۷ درصد از میش های هر گله برای ارزیابی غلظت عناصر معدنی کمیاب: مس، مولیبدن و آهن و همچنین هورمون استروژن انجام شد. سپس تلقیح مصنوعی با اسپرم منجمد به روش لاپاروسکوپی، ۴±۵۲ ساعت پس از تزریق هورمون eCG انجام گردید. نتایج نشان داد که گله خاتون آباد با کمترین فاصله نسبت به کارخانه مس (۱۰ کیلومتر) دارای سطوح بالای مس، مولیبدن و آهن در مقایسه با سایر گله ها بود. با این حال، هیچ ارتباطی بین غلظت مس، مولیبدن و استروژن با میزان زایمان وجود نداشت. بین غلظت آهن سرم و میزان زایمان رابطه وجود داشت، به این صورت که با افزایش آهن به صورت حد مرزی شانس زایمان افزایش یافت. از این رو، یافته های حاضر نشان می دهد که فاصله کم گله از کارخانه مس منجر به سطوح بالای مس، مولیبدن و آهن در سرم میش می شود. با این حال، تاثیری بر میزان زایمان در تلقیح مصنوعی به روش لاپاروسکوپی ندارد؛ هر چند پژوهش های بیشتری برای اثبات این ادعا لازم است.

تلقیح مصنوعی, آبستنی, گوسفند, عناصر کمیاب