پروین مزیدی - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
عالیه یوسف فام - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحدتهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.(نویسنده مسئول)
علی حسینائی - استادیار گروه روانشناسی، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران

آدمی با ابراز عواطف به جهان خود روح می­بخشد. «ابراز عاطفه» یکی از شیوه­های ارتقاء کیفیت زندگی و برقراری ارتباط های موثر انسانی است. در ادبیات داستانی معاصر، آثار محمود دولت آبادی به لحاظ واقع­گرایانه بودن، متونی مناسب برای بررسی عواطف انسان­ها و تعامل­های عاطفی آنان است. نویسنده در مقاله حاضر به شیوه توصیفی-تحلیلی به «بررسی کمی و کیفی عواطف شخصیت­­ها» در داستان­های دولت آبادی (رمان جای ­خالی سلوچ و نه داستان­ کوتاه) پرداخته است. مهم­ترین هدف؛ یافتن پاسخ این پرسش هاست: «چه عواطفی» «چرا»، «چگونه» و با «چه پیامدهایی» در اشخاص داستان­های منظور بروز می یابند؟ نتایج نشان می­دهد: در داستان­های برگزیده، عواطف منفی خاصه «خشم و ترس» غالبا به علل: مشکلات اقتصادی، قهر طبیعت، فقر فرهنگی، جامعه ارباب-رعیتی، و... به شیوه­های مختلف مانند: آشوب و نزاع­های جمعی، خشونت­های کلامی و غیرکلامی (آزارهای جسمی و روحی) بروز یافته، بر عواطف مثبت چیره می گردند. عواطف مثبت همچون: «شادی و عشق» نسبتا اندک و اغلب در رفتارهای غیر کلامی اشخاص داستان و گاه در برخی سنت­های محلی و ملی- غالبا به صورت «غیرمستقیم»- نمایان می­شوند. آثارعواطف که گاه خود، عامل پیدایی یا دگرگونی عواطف دیگرند، در حیطه­های زیستی-فرهنگی-اجتماعی اشخاص داستان به اشکال مختلف ظهور می یابند

عواطف, شخصیت, محمود دولت آبادی, جای خالی سلوچ, رمان, داستان کوتاه