محمد رئوف انجم شعاع - دانشگاه شیراز
مسعود حسینچاری - هئیت علمی دانشگاه شیراز
محبوبه فولادچنگ - دانشگاه شیراز
مرتضی لطیفیان - دانشیار روان شناسی تربیتی دانشگاه شیراز
مسعود فضیلت پور - دانشیار روان شناسی تربیتی دانشگاه شیراز

انسان امروزین با گرفتاری های بسیاری در زمینه ی سلامت، محیط زیست ، اقتصاد، روابط بین الملل و معنویت مواجه شده است که هر کدام به تنهایی یا در ترکیب با سایر زمینه ها، می توانند حیات او را به خطر بیاندازند. دانشمندان در عرصه های مختلف در تلاشند راههای برون رفتی از چالش های موجود فراروی بشریت بگشایند. باورهای فراشناخت تکاملی-کیهانی تلاشی است برای دست یابی به باور همبستگی با تمام پدیده های هستی تا شاید از این راه، انسان بتواند خود را مانند سایر پدیده های هستی ببیند و به رفتارهای سازنده رو آورد و از ویرانگری خود بکاهد. پژوهش حاضر با هدف مفهوم سازی باورهای فراشناخت تکاملی کیهانی و بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاسی برای سنجش این باورها انجام شد.این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، توصیفی و از نوع همبستگی بود. جهت انجام این بررسی از جامعه آماری دانشجویان دانشگاه شیراز و شهید باهنر کرمان به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای، ۱۸۱ نفر انتخاب شدند و درباره مجموعه ای شامل ۸۱ گویه در باره باورهای فراشناخت تکاملی-کیهانی اظهارنظر کردند. از روش تحلیل عامل اکتشافی برای بررسی روایی استفاده شد و روش ضریب آلفای کرونباخ برای محاسبه پایایی بکار گرفته شد. لازم به ذکر است که تحلیل عامل تاییدی نیز بر روی یک نمونه جدید متشکل از ۳۰۲ نفر اجرا شد. نتایج تحلیل عامل اکتشافی، تعداد ۲۰ گویه را برای گنجاندن در مقیاس باورهای فراشناختی تکاملی کیهانی، حائز شرایط لازم نشان داد که این گویه ها تحت شمول چهار عامل دسته بندی شدند. انجام تحلیل عامل تاییدی نشان داد که ۴ گویه از توان کافی برای تبیین عوامل مورد نظر برخوردار نیستند. از این رو، در پی تحلیل عامل تاییدی، مقیاس باورهای فراشناختی تکاملی کیهانی شامل ۴ عامل و ۱۶ گویه حاصل شد که شاخص های روان سنجی مطلوبی دارد، جهت کاربرد در پژوهش های مختلف به پژوهشگران علاقه مند، معرفی و پیشنهاد می شود.

کلیدواژه ها: انسان, باورهای فراشناخت تکاملی-کیهانی, دانشجویان و شاخص‎های روانسنجی.