کورش کریمی - دانشجوی دکتری زبان شناسی همگانی، گروه زبان شناسی و زبان های خارجی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
آرزو نجفیان - دانشیار زبان شناسی همگانی، گروه زبان شناسی و زبان های خارجی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
راضیه مهدی بیرقدار - استادیار زبانشناسی همگانی، گروه زبان شناسی و زبان های خارجی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
سیدمحمد حسینی معصوم - دانشیار زبانشناسی همگانی، گروه زبان شناسی و زبان های خارجی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

جستار حاضر در تلاش است با اتخاذ روش تحلیلی _ توصیفی و بهره گیری از امکانات صرف ساختی بوی (۲۰۱۰) سلسله مراتبی طرح واره ای حاکم بر صورت بندی اسم های مرکب برون مرکز در کردی سورانی را کشف کرده و به مدلی کلی از نظام مفهوم ساز ناظر بر آن ها دست یابد. در وهله نخست داده های پژوهش شامل ۱۴۰۰ اسم مرکب از فرهنگ های کردی- فارسی هه نبانه بورینه (شرفکندی، ۱۳۶۹) و فرهنگ فارسی- کردی دانشگاه کردستان (۱۳۹۳) به صورت تمام شمار استخراج شد. در مرحله دوم با استفاده از آزمون هسته مندی و شمول معنایی اسکالیز و گویورا (۲۰۰۶) و همچنین شم زبانی دو تن از نگارندگان به عنوان گویشور بومی، ۸۴۲ نمونه شدگی، یعنی بالغ بر ۶۰ درصد از کل داده ها برون مرکز تشخیص داده شدند. سپس با استفاده از ابزار نظری پژوهش و اتکا بر نمونه شدگی های موردبررسی، یک کلان طرح واره، ۱۲ طرح واره های میانی و ۵۴ ریزطرح واره حاکم بر اسم های مرکب برون مرکز، ترسیم شدند. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد صرف قرارگرفتن واژه ذیل عنوان برون مرکز به معنای گسیختگی در انگیزش و انسداد کامل رابطه میان صورت و معنا در تمامی موارد نبوده، بلکه این امر طیفی از ترکیب هایی با تیره گی معنایی کمتر تا ترکیب های مطلقا تیره را در بر می گیرد. شایان ذکر است که وجود ترکیب های فاقد هسته اسمی را می توان نشانه ای دال بر عدم تاثیرپذیری مقوله واژ گانی برونداد از سازه های مشارکت کننده در ساخت به حساب آورده و این امر را در قالب تراوش مشخصه های طرح واره حاکم بر نمونه شدگی های تحت تسلط تفسیر کرد. به بیان دیگر یافته های پژوهش نشان می دهند طرح واره ها هم بر تعیین مشخصه های صوری ساخت و هم بر تعیین حدود معنایی آن ها تاثیرگذار هستند.

ترکیب برونمرکز, صرف ساختی, اسم های مرکب, کردی سورانی, سلسله مراتب طرحواره ای