بهرعلی رضایی - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات عربی دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
سید محمد رضی مصطفوی نیا - دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه قم، قم، ایران

بخش قابل توجهی از متون ادبی دو زبان عربی و فارسی را ادبیات متعهد در برمی گیرد. القای حقانیت امام علی(ع) به مخاطب، جلوه عینی این نوع از ادبیات در دوران گذشته است. سید حمیری و ناصرخسرو از جمله شاعرانی هستند که با شناخت قلبی و از سر اخلاص و تفکر به ستایش خصایل امام علی(ع) پرداخته اند و اشعاری نیکو با درون مایه هایی از آیات قرآن کریم و روایات و وقایع تاریخی سروده اند. این پژوهش بر مبنای روش توصیفی – تحلیلی، به مقایسه برخی از شگردهای اقناع در اشعار هر دو شاعر در ترسیم حقانیت امام علی(ع) پرداخته و از دیگر سوی، شگردهای اقناعی را با محک انسجام که در نظریه نقش گرای هلیدی مطرح است، سنجیده است. انسجام واژگانی، دستوری و پیوندی متن، با ایجاد فضای سراسر تایید و تشریح و گاهی تعریض و تجدید به اقناع مخاطب در راستای رسیدن به حقانیت مولا علی(ع) به شعر هر دو شاعر برای اقناع مخاطب کمک کرده است. انسجام واژگانی به خصوص تکرار که یکی از شگردهای اصلی تکنیک اقناع هم محسوب می شود، در شعر هر دو شاعر بسامد بالایی را به خود اختصاص داده است. همچنین ارتباط سببی نسبت به سایر مولفه های انسجام پیوندی، نقش پررنگ تری در شکل دهی تکنیک های اقناع به خود اختصاص داده است. انسجام دستوری کمتر در شگردهای اقناع توسط دو شاعر به کار گرفته شده است. علت اهتمام نویسندگان به این دو شاعر شرایط زندگی و عصر تقریبا مشابه دو شاعر و البته نوع تفکر آنها، مبنی بر آگاه کردن مردم عصر خود از فضایل امام علی(ع)، است.

امام علی (ع), انسجام, اقناع, سید حمیری, ناصرخسرو