پایش ده ساله ترکیب پوشش گیاهی پارک جنگلی سی سنگان قبل و بعد از طغیان آفت شب پره شمشاد (Cydalima perspectalis Walker)
عنوان مقاله: پایش ده ساله ترکیب پوشش گیاهی پارک جنگلی سی سنگان قبل و بعد از طغیان آفت شب پره شمشاد (Cydalima perspectalis Walker)
شناسه ملی مقاله: JR_IFEJ-12-1_001
منتشر شده در در سال 1403
شناسه ملی مقاله: JR_IFEJ-12-1_001
منتشر شده در در سال 1403
مشخصات نویسندگان مقاله:
یگانه کریمی - Department of Forest Science and Engineering, Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University, Noor, Iran
امید اسماعیل زاده - Department of Forest Science and Engineering, Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University, Noor, Iran
اعظم السادات نورایی - Faculty of Natural Resources, University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Sari, Iran
خلاصه مقاله:
یگانه کریمی - Department of Forest Science and Engineering, Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University, Noor, Iran
امید اسماعیل زاده - Department of Forest Science and Engineering, Faculty of Natural Resources, Tarbiat Modares University, Noor, Iran
اعظم السادات نورایی - Faculty of Natural Resources, University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Sari, Iran
چکیده مبسوط
مقدمه و هدف: شمشاد هیرکانی (PojarkBuxus hyrcana ) تنها گونه از جنس شمشاد و از معدود درختان پهن برگ همیشه سبز جنگل های هیرکانی است. هرچند شمشاد در لیست قرمز گیاهان ایران در طبقه حفاظتی در معرض خطر (Endangered) معرفی میشود اما انهدام بخش عمدهای از جنگلهای شمشاد ناحیه هیرکانی از یک سو به دلیل تخریب رویشگاه و تغییر کاربری زمین در طول دهههای گذشته و از سوی دیگر بروز بیماری قارچی سوختگی برگ شمشاد و مهمتر از آن طغیان آفت شبپره که در طی مراحل استقرار، این گونه ابتدا اپیدرم برگ را مورد تهاجم قرار داده و سپس برگ های کامل و پوست تنه شاخه و ساقه را مورد استفاده قرار میدهد سبب شده است تا سطوح وسیعی از این جنگلها (بیش از ۸۰-۹۰ درصد آنها) نابود شده و بنابراین میتوان اذعان داشت که در حال حاضر شمشاد هیرکانی در معرض انقراض (Critically Endangered) است. پژوهش حاضر در نظر دارد تا تاثیر فعالیت برگخواری آفت شبپره شمشاد بر عملکرد پوششگیاهی روزمینی را در دو دوره پایش ۱۳۹۰ (قبل از آفت شب پره شمشاد) و ۱۴۰۱ (بعد از آفت شب پره شمشاد) در ذخیره گاه شمشاد هیرکانی سی سنگان را مورد ارزیابی قرار دهد.
مواد و روشها: نمونهبرداری از ترکیب پوششگیاهی در فصل پاییز برای ثبت پوشش پیشبهاره و فصل رویش هنگامی که انتظار میرود سهم عمدهای از ترکیب گیاهی در منطقه حضور داشته و به رشد کامل رسیدند در سال ۱۳۹۰ (قبل از شیوع آفت شب پره) و ۱۴۰۱ (پس از شیوع آفت شب پره) انجام شد. اندازه قطعات نمونه مطابق با اندازه قطعه نمونه پیشنهادی برای مطالعه ترکیب پوشش گیاهی رویشهای جنگلی نواحی معتدله ۴۰۰ متر مربع (۲۰× ۲۰ متر) در نظر گرفته شد. در هر قطعه نمونه ابتدا فهرست کلیه گونههای گیاهی به تفکیک فرم رویشی ثبت شده و سپس وفور و غلبه (درصد تاج پوشش) گونههای گیاهی بر مبنای مقیاس براون - بلانکه ثبت شد. سپس با استفاده از منابع موجود شامل فلور ایرانیکا مجموعه فلورهای فارسی ایران و فلور رنگی ایران بهطور دقیق مورد شناسایی قرار گرفتند. شکل زیستی گیاهان بر اساس ردهبندی رانکایر تعیین شده و طیف زیستی ترسیم شد. اشکال زیستی گیاهان منطقه تعیین شده بهمنظور بررسی پراکنش جغرافیایی یا کورولوژی گیاهان ابتدا مناطق انتشار آنها با استفاده از منابع فلوری مذکور تعیین شده و بعد کوروتیپ گونه ها بر مبنای تقسیمبندی نواحی جغرافیایی و مناطق فلوریستیک زهری تقسیم گردید طیف پراکنش جغرافیایی گیاهان منطقه نیز بهصورت هیستوگرام ترسیم شد.
یافتهها: نتایج نشان داد که تعداد ۵۲ گونه در سال ۱۳۹۰ و تعداد ۶۹ گونه در سال ۱۴۰۱ در پوشش روزمینی در ذخیرهگاه شمشاد پارک جنگلی سیسنگان شناسایی شد، که ۴۹ گونه (۶۷ درصد) بهطور مشترک در ترکیب پوشش روزمینی در سال ۱۳۹۰ و ۱۴۰۱ حضور داشته، ۴ گونه (۵ درصد) تنها در سال ۱۳۹۰ و ۲۰ گونه (۲۷ درصد) تنها در پوشش گیاهی روزمینی در ۱۴۰۱ حضور داشتند. بررسی طیف بیولوژیک عناصر گیاهی پوشش روزمینی در سال ۱۳۹۰ نشان داد که فانروفیتها با ۴۴ درصد ( ۲۳ گونه)، کریپتوفیتها و همی کریپتوفیت ها با ۱۹ درصد (۱۱ گونه) بهترتیب بیشترین حضور را بهخود اختصاص دادند. اما در بررسی طیف بیولوژیک عناصر گیاهی در سال ۱۴۰۱ فانروفیت ها با ۳۸ درصد (۲۶ گونه)، تروفیت ها با ۲۳ درصد (۱۶ گونه) بهترتیب بیشترین حضور را به خود اختصاص دادند. در بررسی منطقه پراکنش پوشش گیاهی روزمینی در سال ۱۳۹۰ و ۱۴۰۱، عناصر اروپا سیبری با ۵۰ و ۴۶ درصد (۳۴ و ۳۸ گونه)، چند منطقه ایها با ۱۵ و ۱۹ درصد (۱۵ و ۱۶ گونه) بهترتیب بیشترین حضور را بهخود اختصاص دادهاند. نتایج بررسی شاخص های تنوع گونه ای، یکنواختی و غنای گونه ای پوشش روزمینی در دو دوره پایش در سال های ۱۳۹۰ و ۱۴۰۱ نشان داد که بین مقادیر شاخص های تنوع گونه ای روزمینی، یکنواختی و غنای گونه ای در دو دوره پایش (۱۳۹۰ و ۱۴۰۱) اختلاف معنیدار (۰/۰۰۱
کلمات کلیدی:
Aboveground Vegetation, Biodiversity, Defoliation, Hyrcanian Boxwood, Resilience, برگ خواری, پوشش روزمینی, تاب آوری, تنوع زیستی, شمشاد هیرکانی
صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/2001161/