محسن محمدی فشارکی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
افسانه غفوری - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

نقد اجتماعی که مضمون آن بررسی ارتباط و تاثیر متقابل جامعه و ادبیات است، از اقسام نقد ادبی به شمار می رود و دست آویزی برای مطالعه و بررسی ساختارهای اجتماعی متون ادبی محسوب می شود. لوسین گلدمن، نظریه پرداز جامعه شناسی ادبیات، با ارائه طرح ساخت گرایی تکوینی دیدگاه هایی را درزمینه ارتباط معنادار ساختار ادبی متون، به ویژه رمان، با ساختارهای اجتماعی مطرح کرد. پژوهش حاضر بر آن است تا با نگاهی جامعه شناسانه که اصول کلی خود را از دیدگاه های اجتماعی گلدمن وام گرفته است، سنگی بر گوری، آخرین اثر داستانی نویسنده رئالیست معاصر، جلال آل احمد  را در بوته سنجش و ارزیابی قرار دهد و از خلال آن معیارهای متناسب با ساختارهای جامعه روزگار مولف را بررسی و تحلیل کند. یافته های پژوهش بیانگر این مطلب است که جلال آل احمد در داستان سنگی بر گوری یکی از مهم ترین دغدغه های زندگی شخصی و خانوادگی خود را با صراحت و ظرافت تمام به مولفه های اجتماعی رایج در زمان حیات خویش پیوند داده و در سایه این پیوند به طرح و نقد معضلات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی مقطعی از دوران زندگی خود پرداخته است.

جامعه شناسی ادبیات, نظریه ساختارگرایی تکوینی, لوسین گلدمن, جلال آل احمد, سنگی بر گوری