ویتامین ها از جمله فاکتورهای غذایی هستند که به منظور انجام واکنش های مختلف بدن ضروری بوده و به عنوان یک کوآنزیم عمل می کنند. ویتامین ها به دو گروه محلول در چربی و محلول در آب تقسیم بندی می شوند. مطالعات مختلفی در ارتباط با آنالیز کمی و کیفی این دو گروه از ویتامین ها در انواع مواد غذایی انجام گرفته است. از جمله مواد غذایی می توان به شیر و فرآورده های آن اشاره نمود. شیر در اشکال متفاوت (کامل و دارای درصدهای مختلفی از چربی ، پاستوریزه و ...) دارای مقادیر متغیری از ویتامین های محلول در چربی می باشد. روش ها و تکنیک های مختلفی از جمله اسپکتروفتومتر، گاز کروماتوگرافی به منظور آنالیز کمی و کیفی ویتامین های محلول در چربی شیر انجام گرفته ولی حساسیت آن ها بالا نبوده و ممکن است مقدار واقعی ویتامین ها را نشان ندهد. از مهم ترین تکنیک های مورد استفاده می توان به روش کروماتوگرافی مایع با فشار بالا اشاره نمود که از حساسیت بسیار بالایی برخوردار می باشد. در تحقیق حاضر با استفاده از تکنیک مذکور مقادیر ویتامین D۳ در شیر خام کارخانه ی شیر پاستوریزه ساری در سه ماه اول ۱۳۸۶ مورد بررسی قرار گرفت. روش آماده سازی نمونه و قرائت با دستگاه HPLC با استفاده از منبع AOAC انجام گرفت. نتایج نشان داد که میانگین و انحراف معیار ویتامین D۳ در سه ماه فروردین ، اردیبهشت و خرداد به ترتیب۵۶ ± ۶/۲۰۲، ۲۸/۴۴ ± ۵/۱۹۶، ۶۲/۴۱ ± ۷/۱۵۹ واحد بین المللی بر میلی لیتر بوده است. تغییرات میزان ویتامین در ماه های مختلف معنی دار می باشد. مقایسه ی نتایج این تحقیق با سایر مطالعات نشان می دهد که غلظت ویتامین D۳ به عوامل مختلف از جمله تغییرات فصلی ، نورخورشید ، نژاد گاو شیرده و نوع تغذیه بستگی دارد. نتیجه گیری کلی آن که شیر خام دارای مقادیر کمی از ویتامین D۳ بوده و نیاز به غنی سازی شیر با ویتامین های سنتتیک می باشد.

شیر خام