بنیامین فسائی - کارشناس ارشد رشته آهنگسازی، دانشگاه هنر تهران

تحلیل نغمات موسیقی اقوام ایرانی که هر کدام آمیخته با زبان و یا گویش های مختلف این سرزمین هستند، راهی برای شناخت هرچه بیشتر زبان و فرهنگ موسیقایی اقوام مختلف محسوب شده و در چگونگی پیوند دو عنصر زبان و موسیقی نقش مهمی ایفا می کند. این پژوهش به مطالعه لالایی «لولی لول دیان لعل را» از ادبیات عامیانه بلوچستان پرداخته که با داشتن زبان بلوچی دارای تمی است که تداعی گر موسیقی هندوستان است. پیوند این ملودی با زبان بلوچی، که در واقع نمودی از فرهنگ های مناطق جغرافیایی مختلف در این قطعه است، علت اصلی انتخاب این آواز جهت بررسی چگونگی پیوند شعر و موسیقی در آن است. برای تجزیه و تحلیل موسیقی این قطعه به الگوی ارائه شده توسط جان دیوید وایت در کتاب «تجزیه و تحلیل جامع موسیقایی» و همچنین برای چگونگی تقطیع هجایی و پیوند شعر و موسیقی در آن به ترتیب به پایان نامه دکتری «بررسی و تحلیل شعر بلوچی و سنجش آن با شعر فارسی» عبدالغفور جهاندیده و کتاب «پیوند شعر و موسیقی آوازی» حسین دهلوی ارجاع شده است. بررسی های انجام شده نشان داد که لالایی منتخب در بحر قریب مسدس اخرم مجحوف (مفعولن مفاعیلن فع) که ویژه برخی از اشعار بلوچی است قرار دارد و ملودی آن به فواصل و ساختار موسیقی هندوستان نزدیک است و همچنین پیوند آن با زبان بلوچی که خود تا حد زیادی متاثر از زبان بلوچستان پاکستان است حاکی از آمیختگی فرهنگ های زبانی و موسیقایی این مناطق است. ملودی این آواز سعی بر آن دارد که متن لالایی را به گونه ای که به محتوای آن آرامشی توام با سوز و حزن می بخشد، همراهی کند.

پیوند شعر و موسیقی، زبان بلوچی، شعر بلوچی، موسیقی بلوچی، ادبیات عامیانه بلوچی، لالایی بلوچی