مجید شفیع پور مطلق - سازمان حفاظت محیط زیست
فاطمه روزی طلب - سازمان حفاظت محیط زیست
محمدمهدی فرسیابی - سازمان حفاظت محیط زیست

همان گونه که اقتصاد جهانی رو به رشد است، نیاز به ذخیره ثروت های مشترک طبیعی با رویکرد توسعه پایدار رو به فز ونی دارد . در این راستا پروژه بازنگری زیست محیطی انرژی در جمهوری اسلامی ایران در جستجوی حلقه های مشترک محیط زیست و انرژی است ، یعنی اثرات بخش انرژی ب ه روی محی ط زیست که با هدف ارا یه پیشنهاد ها و سیاست هایی مبنی بر کاهش اثرات مخرب این بخش همراه با حفظ روند توسعه اقتصادی به انجام رسیده است . هدف اصلی این تحقیق ، کمّ ی نمودن خسارات زیست محیطی ناشی از چرخه انرژی شامل اکتشاف، استخراج، پالایش، توزیع، انتقال و مصرف انواع حامل های انرژی به ویژه سوخت های فسیـلی می بـاشد که بت ـوان بدین ط ـریق هزینه های بی ـرونی را در بهای فرو ش حامل های انرژی درونی سازی نمود . این تحقیق با مشارکت، هدایت و مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست و با پشتیبانی بانک جهانی انجام گردید . مطالعه بازنگری زیست محیطی انرژی ) ) Environmental Energy Review که به اختصار EER نامیده می شود در جستجوی انواع شکل های انرژی و آثار زیست محیطی آن در تمام مراحل چرخه انرژی با تأکید خاص بر بخش نفت و گاز کشور می باشد . همچنین در این تحقیق اثر مصرف حامل های انرژی در آلودگی های زیست محیطی، خسارات وارده و فشارهای ناشی از یارانه های پرداختی انرژی بر بودجه های دولتی و تولید ناخالص ملی مورد بررسی قرار گرفته اند . مطابق نتایج حاصله از این تحقیق، کل یارانه انرژی ایران در سال 1380 حدود %17/8 از تولید ناخالص داخلی (GDP) می باشد که با اضافه نمودن هزینه های سلامت ناشی از آلودگی هوا، کل هزینه های اقتصادی و زیست محیطی بخش انرژی به بیش از %23/5 تولید ناخالص داخلی می رسد . همچنین در این تحقـیق با عنایت به یارانـه های تعـلق گرفتـه به بخش انـرژی و آثـار زیـست محـیطی، 25 سیاست تعریف شده و با استقاده از آنالیز فایده هزینه زیست محیطی این سیاست ها به چهار گروه ( سیاست دو سر برد، سیاست اقتصادی و ثمربخش، سیاس تی که با لحاظ خسارت های جهانی ثمربخش خواهد بود، سیاستی که از لحاظ هزینه ثمربخش نیست ) تقسیم می شوند . با اختیار نمودن برنامه عمل و حذف یارانه ها و با استفاده از سیاست منبع انتشار گاز از چاه های نفت حدود 180000 گیگاگرم CO2 ذخیره شده، با کاهش اتلاف برق در انتق ال و توزیع تا سال 2010 حدود 84 میلیارد ریال هزینه خسارت اجتناب شده و 5/7 میلیون تن، با استـفاده از سیاست صندوق بهـره وری انرژی بخـش صنایع حدود 2900 میلیارد ریال هزینه خسارت اجتـنـاب شده و 14/2 تن CO2 کاهش یافته، با استفاده از سیاست مدیریت تقاضا و ذخایر سال یانه تا سال 2010 ، 3800 گیگاوات ساعت تولید انرژی اجتناب شده و 1/8 میلیون تن CO2 اجتناب شده و با استفاده از سیاست تغییر سوخت از مایع به گازطبیعی در صنایع 2096 میلیارد ریال هـزینه خسـارت و 3/9 میلیون تن CO2 اجتناب شده و جذابیت اقتصادی زیست محیطی ایجاد خواهد شد .

محیط زیست، انرژی، هزینه ـ فایده، سیاست قیمت گذاری