حسین یادگاری - موسسه مطالعات بین المللی انرژی
مهدی یوسفی - موسسه مطالعات بین المللی انرژی

اوپک در راستای دستیابی به هدف ثبات قیمت نفت و تضمین درآمدی ثابت برای کشورهای عضو تصمیمات و تمهیدات مختلفی اتخاذ کرده که مهمترین آن اتخاذ سیاست سهمیه بندی تولید بوده است . بحث سهمیه تولید از ابتدای تأسیس اوپک مطرح بود اما در آن زمان از یک طرف به دلیل مسائلی از قبیل درگیری با شرکت های چند ملیتی و از طرف دیگر رشد مداوم تقاضای جهانی و عدم مازاد عرضه در بازارهای جهانی نفت با جدیت دنبال نشد . از اوایل دهه 1980 به علت کنترل مصرف در کشورهای عمده مصرف کننده از طریق سیاست های مختلف و افزایش عرضه تحت تأثیر افزایش تولید غیر اوپک، قیمت های نفت بعد از یک افزایش اساسی روند کاهشی فز آینده ای را پیدا کرد . در این زمان اوپک برای دفاع از قیمت، سیاست سهمیه بندی را مورد توجه جدی قرار داد و اولین سهمیه های اعضای اوپک در مارس 1983 تعیین شد و از آن زمان تاکنون این سیاست دنبال شده است . در این مقاله با بررسی سیستم سهمیه بندی اوپک و نقش آن در بازار جهانی نفت، اثرات مکانیسم سهمیه بندی در امنیت انرژی در دو طرف عرضه و تقاضا مورد بررسی قرار گرفته و نتایج ذیل از آن حاصل شده است : 1 ـ کاهش های تولیدی اوپک و یا عدم افزایش سهمیه های تولیدی اعضا در دوره های زمانی مختلف باعث بهبود قیمت ها شده است . 2 ـ رابطه روند قیمت با میزان تخلف اعضای اوپک یک رابطه معکوس است . 3 ـ مکانیسم سهمیه بندی و اجرای آن باعث افزایش امنیت عرضه و متنوع سازی آن شده است . 4 ـ مکانیسم سهمیه بندی و اجرای آن با آنکه با دفاع از قیمت باعث افزایش امنیت درآمدی کشورهای تولیدکننده اوپکی شده اما در زمینه امنیت تقاضا و سهم بازار مطابق با منافع تولیدکنندگان غیر اوپکی بوده است .

اوپک، سهمیه بندی، امنیت انرژی