اسماعیل آقامحمدی - دانشجوی دکتری روابط بین الملل ، واحد کرج ، دانشگاه آزاد اسلامی ، کرج ، ایران
افشین زرگر - استادیار روابط بین الملل ، واحد کرج ، دانشگاه آزاد اسلامی ، کرج ، ایران

پژوهش حاضر به کنکاش در خصوص آثار و پیامدهای بحران آب بر روابط کشورهای منطقه ای و ایران پرداخته است. کمبود گسترده آب و فقدان دسترسی به منابع آب سبب توسعه نیافتگی اقتصادی اجتماعی و تهدید امنیت ملی کشورها در سراسر جهان می شود. دامنه و پیچیدگی چالشهای مرتبط با آب فراتر از مرزهای ملی و منطقه ای است. و به همین سبب نمی توان تنها آن را در چارچوب سیاستهای ملی و منطقه ای بررسی کرد در طول شصت سال گذشته تلاشهای زیادی برای رسیدگی به این چالشها انجام شده است. این نوشتار با تکیه بر مفاهیم «بحران آب» و «حقوق بین الملل آب و چارچوبهای حقوقی نوین منطقه ای و پیوند دادن این مفاهیم به شرایط سیاسی، امنیتی، و اقتصادی در پی آن است تا ریشه های بحران کنونی آب را شناسایی کرده است .قرن بیست و یکم، قرن بحران آب و جنگ بر سر آن خواهد بود. در میان کشورهای مختلف جهان، کشورهای منطقه خاورمیانه پیش از همه جا آبستن حوادث ناشی از کم آبی و بی آبی خواهند بود زیرا منطقه مذکور به دلیل عبور کمربند بیابانی و اقلیم حساس و شکننده ،یکی از حساس ترین مناطق جهان به لحاظ منابع آبی است. لذا محقق درصدد پاسخ به این سوال می باشد که آثار و پیامدهای بحران آب بر روابط کشورهای منطقه ای و ایران چیست ؟ با توجه به موقعیت ژئوپلتیکی خاورمیانه ، آب به عنوان یک ارزش ژئوپلیتیکی، در آینده به عنوان متغیری تاثیرگذار باعث عدم همگرایی سیاسی و تنش و تعارض میان کشورهای منطقه خاورمیانه خواهد نمود. یافته های تحقیق نشان می دهد که سیاست برنامه ریزی آب فراتر از یک سیاست ملی، نیازمند همکاری های منطقه ای است چرا که در غیر این صورت به یک عامل بحران در منطقه خاورمیانه تبدیل خواهد شد. عدم تناسب فزاینده میان جمعیت و منابع آب موجود درهمه کشورهای خاورمیانه از عوامل دیگر کشمکش است. بحران آب کنونی تهدیدی علیه ثبات سیاسی داخلی و منطقه ای ایران است.

خاورمیانه، ایران ، بحران آب، زیست محیطی، کم آبی، امنیت ملی، روابط منطقه ای