سعاد جرفی نژاد - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت محیط زیست
فروزان فرخیان - استادیاردانشگاه علوم و تحقیقات خوزستان
افشین تکدستان - استادیاردانشگاه علوم پزشکی جندی شاپوراهواز

یکی ازمنابع تولید پسمآند، فضولات تولیدی حاصل از صنایع دامداری می باشد که مقدار و ترکیب آن بسیار متغیربوده و بستگی به عواملی از قبیل وزن حیوان ،گونه ، اندازه حیوان ، نوع آب و رژیم غذایی ، شرایط آب و هوایی و مدیریت نگهداری دام دارد. پسماندهایدامی دارای مواد مغذی از قبیل نیتروژن ، فسفر، پتاس و همچنین درصد بالای مواد آلی و نیز حاوی عوامل بیماریزای منتقله از دام بهانسان نیز می باشد. فضولات دامی درصد بالایی از گاز متان تولید می کنند و 80 % نیتروژن موجود در آن فضولات به صورت آمونیاک و اکسید نیتروژن تبدیل می شود که متان و اکسید نیتروژن جزء گازهای گلخانه ای می باشند. در صورت عدم مدیریت صحیح فضولاتعلاوه بر آلودگی محیط زیست ، سلامت و بهداشت عمومی نیز به مخاطره می افتد. هدف از انجام این پژوهش بررسی کمی و کیفیفضولات دامی صنایع دامداری و ارائه راهکارهای مدیریتی جهت ساماندهی و دفع بهینه آنها می باشد که در این ارتباط خصوصیات فیزیکی فضولات از جمله درصد جامدات خشک ، درصد جامدات فرار یا آلی به ازاء وزن مرطوب و درصد رطوبت و درصد جامدات معدنیبه ازاء وزن مرطوب و همچنین خصوصیات شیمیایی از جمله درصد نیتروژن ، فسفر ، پتاسیم ، کلسیم به ازاء وزن خشک ، میزان اکسیژنخواهی بیولوژیکی ، pH و میزان کلیفرم مدفوعی و کل اندازه گیری شد. آزمایشات بر اساس کتاب استاندارد متد صورت پذیرفت. جهت آزمایشات کیفی و کمی هر کدام 00 نمونه که در طی 6 ماه نمونه برداری در کل 80 نمونه تهیه شد. میزان فضولات دفعی به ازاء هر راس گاو با توجه به وزن دام و میزان کل فضولات دامی در گاوداری های حمیدیه محاسبه شد. نمونه های مورد مطالعه گاوهای شیری نژادهلشتاین می باشند. میزان بار میکروبی شاخص کلیفرم مدفوعی قبل و بعد از ذخیره موقت اندازه گیری شد.که نتایج نشان داد که با ذخیره موقت بار میکروبی کاهش می یابد. میزان فضولات تولیدی به ازاء هر رأس گاو با وزن 200 تا 363 کیلوگرم به طور متوسط 12/9 تا19/7کیلوگرم در روز می باشد. میزان کل فضولات تولیدی در 0 واحد گاوداری شهرک حمیدیه 973/6کیلوگرم در روز محاسبه شد.

فضولات دامی ، کلیفرم مدفوعی ، نیتروژن ، فسفر ، پتاسیم