شیرین محمودی - دکتری محیط زیست دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
سپیده دهقان گرده - کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی در کشاورزی دانشکده کشاورزی محقق اردبیلی

منابع ژنتیکی گیاهی بعنوان اصلی ترین رکن کشاورزی و مهمترین ماده اولیه تولید کننده غذا هستند. افزایش فشار بر محیط زیست، اثرات نامساعدی برتنوع زیستی و سیستمهای کشاورزی دارد. فناوری های نوین دامنه امکانات جمع آوری، حفاظت و استفاده از منابع ژنتیکی را تغییرداده، این تغییرات حاکی از نیاز به تمرکز استراتژی های جهانی برای مدیریت منابع ژنتیکی است. قوانین منابع بیولوژیکی در پاسخ به چارچوب حقوق بین المللی در مورد تنوع زیستی، در سال ۱۹۹۳ پدید آمده است. کنوانسیون تنوع زیستی بعنوان یک قانون بین المللی شامل اصول، دستورالعمل ها و پروتکل ها می باشد. دو پروتکل کلیدی ذیل کنوانسیون شامل پروتوکل کارتاهنا و ناگویا است. پروتکل کارتاهنا در مورد ایمنی زیستی ( ۲۰۰۳) و پروتکل ناگویا (۲۰۱۴) در مورد دسترسی به منابع ژنتیکی و تسهیم منصفانه منافع حاصل از استفاده از آنها است بیش از ۱۳۰۰ بانک ژن بیش از شش میلیون نمونه ژنتیکی را نگهداری می کنند. شبکه سازی در بین کلکسیونها ، تبادل منابع ژنتیکی را تسهیل میکند. اختلافات سیاسی بین کشورها دسترسی را محدود کرده است.کمبود منابع، مانع دستیابی به آن شده است، به ویژه هنگامی که تقاضای زیاد برای یک منبع وجود دارد .لازم است طرف های متعاهد دسترسی به منابع ژنتیکی را تسهیل کنند و محدودیت هایی را مغایر با اهداف کنوانسیون تنوع زیستی را اعمال نکنند. در بیشتر کشورها، قسمت قابل توجهی از تنوع ژنتیکی از کشورهای دیگر نشات میگیرد. ایران به دلیل شرایط اقلیمی، دارای ذخائر ژنتیکی غنی است. در دهه های اخیر تعداد زیادی از منابع ژنتیکی از کشور خارج شده و در سایر کشورها نگهداری و مورد مطالعه و بهره برداری قرار گرفتند.

دسترسی، بایوپایرسی، تسهیم منافع، کارتاهنا، CBD، بهره برداری، مبادله، ناگویا