یعقوب ابراهیمی - استادیار گروه پژوهش هنر، دانشگاه غیرانتفاعی مارلیک، نوشهر، مازندران، ایران.
مهرناز اخوان بزار - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه پژوهش هنر، دانشگاه غیرانتفاعی مارلیک، نوشهر، مازندران، ایران.
مهدخت آبفروشها - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه پژوهش هنر، دانشگاه غیرانتفاعی مارلیک، نوشهر، مازندران، ایران.

یکی از منابع مهم شناخته تاریخ هر دوره، مهرها و اثر مهرهای بر جای مانده از آن دوره است و این نکته مخصوصا در باره دوره ساسانی که آثا ر مکتوب اندکی از آن به ما رسیده است، صدق میکند. پیشرفت هنر مهرسازی در دوره ساسانیان نشانگر اهمیت مهر و کاربردهای مختلف آن بویژه در مکاتبات و مراسلات اداری و تجاری است. تعداد فراوان و کیفیتهای متفاوت مهرها در شاهنشاهی ساسانی بیانگر این نکته است که اشخاص بسیار و مقامهای مختلف از مهر استفاده میکردند. نقوش مهرهای ساسانی در قالب نقوش جانوری، گیاهی، انسانی، منوگرام و... ارائه شده است. در این پژوهش با توجه به وجود هزارانمهر ساسانی فقط تعدادی از مجموعه مهرهای شاخص موزه مقدم تهران مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. هدف از این پژوهش، شناخت و بررسی نقوش و کاربرد مهرهای دوره ساسانی است. سوالات مهمی که در این پژوهش مطرح میشود: چه ارتباطی میان مضامین نقوش مهرها و مفاهیم و نمادهای دوره ساسانی وجود دارد؟ نقوش مهرهای دوره ساسانی دارای چه معنای است؟ مهرهای ساسانی چه کاربردی را دارا است؟ در پاسخ به پرسش های میتوان بیان نمود که: میان مضامین نقوس مهرها و اساطیر فرهنگی دوره ساسانی ارتباط وجود دارد و این نقوش، به مفاهیم اساطیری و نمادین در فرهنگ ساسانیان دلالت دارد و برای شناخت آن، باید به شناخت اسطوره ها و نمادهای مرتبط با آن پرداخته شود؛ کاربرد مهر ها را در دو گروه کلی مهرهای دولتی و شخصی تقیمبندی نمود. این پژوهش براساس هدف از نوع تحقیقات بنیادی، براساس ماهیت و روش از نوع تحقیقات توصیفی-تحلیلی است. شیوه گردآوری اطلاعات بهروش اسنادی است که براساس آن کلیه منابع و شواهد تاریخی مرتبط، مورد مطالعه و فیشبرداری قرار میگیرد.

مهر ساسانی، گل مهر، نقوش حیوانی، نقوش گیاهی، نقش زن