بررسی وضعیت اقتصادی شیعیان ایران در دوره صفوی

هدف: بررسی وضعیت اقتصادی شیعیان در دورهی صفوی و نقش آن در سرنگونی حکومت صفویهمواد و روشها: روش تحقیق توصیفی-تحلیلی، روش گردآوری دادهها کتابخانهای و ابزار آن فیشبرداری میباشد.یافتهها: نشان میدهد که دولت صفوی که بر شالودهی ایدئولوژی مذهبی تشیع روی کار آمد، تلاش بسیاری کرد که شیعیان را از یک اقلیت مذهبی پراکنده در کشور به اکثریت گسترده تبدیل کند و در اوایل آن دوره، به منظور تشویق گرویدن مردم به تشیع، تخفیفهای مالیاتی خاصی به شیعیان داده میشد که البته پس از نیاز مالی حکومت در پی جنگهای سنگین با دول خارجی و نیز درگیریهای داخلی، این تخفیفات برچیده شد و شیعیان که اکثر آنان کشاورز و دامدار بودند، در وضعیت اقتصادی نامناسبی قرار گرفتند. لیکن با سیاستهای اقتصادی شاه عباس یکم، از جمله ترویج فرهنگ زیارت و گسترش فرهنگ وقف، وضعیت اقتصادی کشور در زمینههای گوناگون ارتقا یافته و بالتبع، وضعیت اقتصادی شیعان نیز بهبود پیدا کرد و با همراهی مردم با حکومت، اقدامات عمرانی بسیار زیادی در کشور صورت گرفت. اما جانشینان شاه عباس، راه او را پی نگرفته و با افول وضعیت اقتصادی کشور و افزایش فشار بر شیعیان، بخصوص از جانب مالیاتهای گوناگون، مردم از حکومت صفوی رویگردان شده و آن را در برابر تهاجم افغانها پشتیبانی نکرده و موجب سرنگونی صفویان شدند.نتیجهگیری: از مجموع مطالعات صورت گرفته و بررسیهای انجام شده میتوان به این نتیجه دست یافت که وضعیت اقتصادی شیعیان در دورهی صفوی، به صورت کلی تفاوت چندانی با دورههای پیشین نداشته و متناسب با رفتار و سیاستهای اقتصادی دولت، بویژه در زمینهی مالیات، وضعیت اقتصادی شیعیان نوساناتی پیدا کرده و بالتبع آن، از حکومت صفوی پشتیبانی کرده یا از آن رویگردان میشدند. نتیجه آنکه رونق اقتصادی دورهی شاه عباس موجب بهبود وضعیت اقتصادی شیعیان و پشتیبانی آنان از حکومت شده و بالعکس، سیاستهای اقتصادی مصرفی و نیز فشارهای مالیاتی سنگین دروان شاه سلیمان و ساه سلطان حسین، موجب افول اقتصادی کشور و وخامت وضعیت اقتصادی شیعیان و عدم پشتیبانی آنان از حکومت گردید.

Keywords:

وضعیت اقتصادی , کشاورزی , دامداری , تجارت , شیعیان , دوره صفوی.