حسین دهقانی سانیج - دانشیار، موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، البرز، ایران
سمیه امامی - دانش آموخته دکتری، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
عبدالله امینی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
وحید رضاوردی نژاد - استاد، گروه مهندسی آب، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
امیر نورجو - استادیار، بخش تحقیقات فنی و مهندسی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ایران
ساناز محمدی - دانش آموخته دکتری، گروه مهندسی و مدیریت آب، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
حسن طباطبایی - دانشجوی دکتری، گروه مهندسی و مدیریت آب، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
بهاره جمشیدی - دانشیار، موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، البرز، ایران

بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط سازمان کشاورزی و غذا (FAO) برای تامین غذا در آینده، بخش کشاورزی باید از روش های بهینه عملیاتی و سیستم های تصمیم ساز هوشمند استفاده کند. این امر از طریق توسعه کشاورزی دقیق با استفاده از داده زیاد و هوشمندسازی امکان پذیر خواهد بود. کشاورزی سنتی توسط کشاورزان در حوضه دریاچه ارومیه موجب شده تا مصرف آب به مهم ترین معضل این حوضه تبدیل شود. توسعه سیستم های تصمیم یار به عنوان ابزاری در تصمیم گیری های پیچیده از جمله رویکردهایی است که توجه مدیران منابع آب در سطح بین المللی را به خود جلب کرده است. به همین منظور در پژوهش حاضر، یک سامانه تصمیم یار آبیاری (IDSS) با هدف بهبود مدیریت آبیاری در اراضی کشاورزی دشت مهاباد واقع در جنوب شرقی دریاچه ارومیه در سال زراعی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ توسعه داده شد. در ادامه، تطبیق پذیری IDSS با شرایط شبکه آبیاری و زهکشی مهاباد، منابع آب و خاک، داده های هواشناسی و رطوبت خاک بررسی شد. برای ارزیابی تطبیق پذیری IDSS، شاخص های آماری ضریب تبیین (R۲)، ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE)، ریشه میانگین مربعات خطای نرمال شده (NRMSE)، ضریب کارایی نش- ساتکلیف (EF) و شاخص توافق ویلموت (d)، استفاده شد. نتایج نتایج نشان داد IDSS سازگاری و تعامل مناسبی با منابع آب و خاک، عملکرد محصولات و داده های هواشناسی دارد. استفاده از IDSS به طور متوسط موجب کاهش ۹/۱۳ درصدی آب مصرفی و افزایش ۷/۶ درصدی عملکرد محصول شد. ایستگاه هواشناسی مجازی کشاورزی راه اندازی شده توسطIDSS، دمای حداقل و حداکثر و ساعات آفتابی و رطوبت نسبی را به ترتیب با درجه خوب و خیلی خوب نسبت به داده های ایستگاه سینوپتیک منطقه برآورد کرد. بر اساس شاخص های آماری، عملکرد IDSS برای شبیه سازی رطوبت حجمی خاک با درجه خوب تا خیلی خوب ارزیابی می شود. هم چنین، IDSS در تطبیق با شرایط اجتماعی، ساختار کشاورزی منطقه مطالعاتی و سطح دانش کشاورزان است. برای پژوهش های آتی ضروری است اطلاعات در مقیاس حوضه جمع آوری و انعطاف پذیری و کارایی IDSS بررسی شود.

دریاچه ارومیه, IDSS, کشاورزی, مدیریت آبیاری, هوشمندسازی آبیاری