ایمانه صیاد - دانشجوی دکتری زبان شناسی همگانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
سپیده عبدالکریمی - استادیار گروه زبان شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

پژوهش حاضر با هدف توصیف و تحلیل کیفی و کمی ساخت های اصطلاحی (ساختهای فاقد ترکیب پذیری معنایی) در گویش شوشتری براساس دستور ساختی فیلمور و دیگران (۱۹۸۸) و با اشاره به پیوستار نحو- واژگانی پیشنهادی کرافت (۲۰۰۱) انجام شده است. داده های پژوهش نیز به دو شیوه میدانی و کتابخانه ای از گویشوران بومی گویش شوشتری، فرهنگ واژه نامه ای از گویش شوشتری (نیرومند، ۱۳۵۶) و فرهنگ گویش شوشتری (فاضلی، ۱۳۸۳) گردآوری شده است. در پژوهش پیش رو، ابتدا با ابزار موجود در دستور ساختی، انواع عبارت های اصطلاحی گویش شوشتری براساس طبقه بندی فیلمور و دیگران (۱۹۸۸) تحلیل شده و در ادامه، فراوانی اصطلاحات نیز اندازهگیری شده است. نتایج نشان می دهد که اصطلاحات گویش شوشتری، براساس دیدگاه فیلمور و دیگران (۱۹۸۸) در چهار دستهاصطلاحات رمزگذار/رمزگشا، صوری/جوهری، دستوری/فرادستوری و دارای نکته کاربردشناختی/فاقد نکته کاربردشناختی قرار میگیرند. از بررسی مجموع ۱۰۹ اصطلاح استخراج شده در گویش شوشتری، درصد فراوانی هر دسته از اصطلاحات به شرح زیر است: تعداد ۴۷ اصطلاح (۵۷ درصد) رمزگشا درمقابل ۶۲ اصطلاح (۴۳ درصد) رمزگذار، ۹۱ اصطلاح (۸۳.۵ درصد) جوهری، دربرابر ۱۸ اصطلاح (۱۶.۵ درصد) صوری و ۹۶ اصطلاح (۸۸ درصد) فاقد نکته کاربردشناختی درمقابل ۱۳ اصطلاح (۱۲ درصد) دارای نکته کاربردشناختی. هیچ یک از داده ها فرادستوری نبوده اند؛ درنتیجه، ۱۰۰ درصد اصطلاحات دستوری بودهاند. همچنین داده های موردبررسی در این پژوهش، در بخش ساخت های پیچیده و خاص در پیوستار نحو-واژگانی پیشنهادی کرافت (۲۰۰۱) قرار گرفته اند.

دستور ساختی, ساخت, اصطلاح, گویش شوشتری