حسین علی نژاد - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد تاریخ دانشگاه تبریز و دبیر آموزش و پرورش، تبریز، ایران
آیسان نصیری غازانی - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد تاریخ دانشگاه تبریز و دبیر آموزش و پرورش، تبریز، ایران

از گذشته دور تا زمان حال، همواره نیاز به آب جهت ایجاد و گسترش تمدن های بشری و به تبع آن شکل گیری جوامع روستایی _شهری احساس می شده است . در کشور ایران نیز با دارا بودن تمدن فاخر، به منظور دستیابی به آب مورد نیاز آشامیدنی ، کشاورزی و بهداشتی یکسری تدابیرهایی اتخاذ شده است . در طول سالیان قنات همواره آب را از لایه های زیرزمین در روندی کنترل شده و هدفمند در دسترس قرار داده و به رشد و شکوفایی تمدن ها تاثیر گذاشته است . یکی از مناطق مهم ایران که شاهد احداث و گسترش قنات هستیم ، منطقه شبستر می باشد که در طول سالیان دراز جهت دسترسی به آب اندک اندک به حفر قنات ها روی آورده و آب مورد نیاز خود را از این طریق تهیه کرده اند. در پژوهش حاضر سعی ما بر این است که با روش توصیفی _تحلیلی و با اتکا به نظریه آشوب و اسناد تاریخی به بررسی وضعیت و عملکرد قنات ها در منطقه شبستر در دوره قاجار و ارتباط آن ها با شکل گیری جوامع روستایی _شهری در آن منطقه را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهیم .

قنات، شبستر، نظریه آشوب، اسناد تاریخی ، دوره قاجار