علی اوتارخانی - استادیار، گروه مدیریت صنعتی و فناوری اطلاعات، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
بهاره خدائی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مدیریت صنعتی و فناوری اطلاعات، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

مقدمه و اهداف: همکاری سازمانی به­ عنوان ابزاری پدیدار می­ شود که به اعضای شبکه همکاری اجازه می­ دهد تا بر اساس اطلاعات به اشتراک­ گذاشته­ شده و تبادل­ های دوطرفه، تصمیم ­گیری کنند. هماهنگی و همگام­ سازی فعالیت­ ها با هدف جلب رضایت بازار و افزایش سود مشترک را موجب می­ شود. شبکه­ های همکاری از سازمان­ هایی تشکیل می­ شوند که تمایل قبلی برای همکاری با یکدیگر را دارند تا با استفاده از فناوری اطلاعات و از طریق تصمیم­ گیری مشترک و مشارکت موثر به منافع مشترک خود دست یابند. هدف از این پژوهش، بررسی شبکه­ ها (CNs) و فرآیند همکاری است که به آن­ها امکان افزایش تعامل در محیط را می­ دهد. این ابزارهای جدید مبتنی بر معماری سازمانی (EA) ات. از طرفی سازمان­ هایی که به قصد کسب مزیت رقابتی و مقابله با پیچیدگی­ های محیطی اقدام به همکاری با دیگر سازمان­ها می­ کنند، هر یک معماری سازمانی منحصر به خود را دارند. بررسی تاثیر این معماری سازمانی بر معماری شبکه همکاری سازمان ­ها، مدنظر این پژوهش است. در این راستا با بررسی مبانی نظری و با استفاده از روش مدل­سازی ساختاری تفسیری (ISM) به تدوین چارچوبی برای برسی تاثیر معماری فناوری اطلاعات سازمان بر معماری همکاری بین سازمانی پرداخته شده است. نتایج این پژوهش مبین ۵ بعد معماری سازمان و ۶ بعد معماری همکاری میان­ سازمانی و چگونگی سطح ­بندی و ارتباط میان آن­ها در قالب یک مدل نهایی است. بینشی که این چارچوب به سازمان ­ها ارائه می­ کند، می­ تواند در طراحی بهتر معماری سازمان برای برخورداری از یک همکاری موثر و مزایای حاصل از آن مفید باشد. معماری سازمانی یک فرآیند مستمر پس از آغاز است. استقرار چنین فرآیندی شامل تعامل با ابعاد مختلف سازمان است؛ بنابراین ابعاد فرهنگی، انسانی، فنی، ساختاری، رویدادی و غیره در سرتاسر سازمان، مسائل اساسی در اجرای موفقیت ­آمیز معماری سازمانی هستند. با توجه به اینکه اجرای معماری سازمانی پرهزینه و گران است، پیاده­ سازی ضعیف آن مشکلات متعددی را برای سازمان فراهم می ­کند.یافته ها: در موضوع فناوری اطلاعات مشترک ابعاد حقوقی، استانداردها، خطوط راهنمای کنترلی، چارچوب ­های زمانی و صورت ­وضعیت­ ها تقویت و به ­طور دقیق مشخص می ­شود. بررسی و تحلیل MICMAC نشان داد که مولفه ­های مدل محتوایی (توصیف مفهومی) معماری سازمان، مدل منطقی (توصیف سیستمی) معماری سازمان و استراتژی­ های کسب­و­کار همکاری بیشترین میزان نفوذ را بر دیگر مولفه ­ها دارند و جو مولفه­ های کلیدی در شکل ­گیری فرآیند همکاری محسوب می­ شوند. سایر مولفه­ های مورد­بررسی از قدرت نفوذ و وابستگی بالایی برخوردار هستند و در ناحیه پیوندی قرار می­ گیرند. این مولفه­ ها دارای ارتباط دو­طرفه با یکدیگر هستند. با توجه به نتایج پژوهش، پیشنهادهای زیر ارائه شد: نتایج پژوهش نشان می­ دهد فناوری نقش بسیار مهمی در توسعه همکاری بین­ سازمانی دارد؛ بنابراین پیشنهاد می­ شود سازمان­ ها نسبت به طراحی سیستم ­های اطلاعاتی بین­ سازمانی اقدام کنند. در میان عوامل سطح ۱ دانش همکاری عامل اثرگذاری بر همکاری بین­ سازمانی است بر همین اساس در معماری سازمانی پیش­بینی سازوکارهای تولید، کسب و به ­کارگیری دانش باید صورت پذیرد. طراحی و استقرار فرآیندهای مشخص برای همکاری بین ­سازمانی ضرورتی است که در طراحی معماری سازمانی باید بین سازمان ­ها لحاظ شود.

معماری سازمان, شبکه همکاری, همکاری میان­سازمانی, مدل­سازی ساختاری تفسیری, فناوری اطلاعات