علی اکبری بالاجورشری - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم دامی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان
مجید متقی طلب - استاد، گروه علوم دامی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان
نوید قوی حسین زاده - استاد، گروه علوم دامی، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان
فهیمه محمدقاسمی - استاد، گروه علوم تشریح، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان

هدف از این مطالعه، بررسی آثار تزریق درون تخم­­مرغی عصاره­های گزنه، قارچ دکمه­ای و مخلوط آن­ها بر قابلیت جوجه­ درآوری، درصد جوجه­های نر تولیدی و برخی فراسنجه­های روده­ای جوجه­های گوشتی بود. تعداد ۵۰۰ عدد تخم­مرغ نطفه­دار به پنج تیمار و چهار تکرار (۲۵ عدد تخم­مرغ در هر تکرار) تقسیم شدند. تیمارهای آزمایشی شامل: ۱- عصاره هیدروالکلی گزنه (حاوی ۳۰۰ میکروگرم ماده خشک به ازای هر ۱/۰ سی سی عصاره هیدرو الکلی گزنه)، ۲- عصاره هیدروالکلی قارچ دکمه­ای (حاوی ۵۰۰ میکروگرم ماده خشک به ازای هر ۱/۰ سی سی عصاره هیدروالکلی قارچ)، ۳- مخلوط عصاره­های قارچ و گزنه ( حاوی ۴۰۰ میکروگرم ماده خشک به ازای هر ۱/۰ سی سی مخلوط عصاره­های قارچ و گزنه)، ۴- شاهد مثبت (آب مقطر) و ۵- شاهد منفی (تخم­مرغ بدون تزریق) بودند. در روز پنجم انکوباسیون، مواد آزمایشی با استفاده از سرنگ انسولین به داخل کیسه هوای تخم­مرغ­ها تزریق شدند. پس از هچ، جوجه­ها بر اساس پر تعیین جنسیت شده، و بلافاصله به سالن پرورش منتقل شدند. جوجه­ها بر اساس جنسیت در ۴۰ جایگاه جداگانه به تفکیک تیمار­ها و جنسیت پرورش یافتند. تعداد جوجه­ها در هر تکرار  بر حسب درصد هچ بین نه تا ۱۳ قطعه متفاوت بود. طرح آماری آزمایش، طرح بلوک کاملا تصادفی بود. نمونه­ها در پنج تیمار و هر تیمار به چهار تکرار با احتساب تفکیک جنسیت پرندگان به نر و ماده تقسیم شدند. نتایج نشان داد که تعداد جوجه­های نر تولیدی، شاخص­های عملکرد دوره­ای و فراسنجه­های روده­ای تحت تاثیر تیمارهای آزمایشی قرار نگرفتند (۰۵/۰P>).  عامل جنسیت سبب ارتقای افزایش وزن روزانه جنس نر نسبت به ماده (۱۰/۶۱ در مقابل ۴۱/۵۲ گرم در روز) و بهبود ضریب­ تبدیل (۶۸/۱ در مقابل ۷۴/۱) شد (۰۵/۰P<).  استنتاج نهایی این است که اگر چه در این مطالعه، افزایش قابل ملاحظه­ای در تعداد جوجه­های نر هچ شده مشاهده نشد، اما توصیه می­شود با بهینه­سازی شرایط تهیه و عمل­آوری عصاره گیاهی حاوی آنتی آروماتاز با تاکید بر استخراج ماده موثره خالص می­توان به درصد بالاتری از جوجه­های نر در گله دست یافت.

آنتی آروماتاز, تزریق درون تخم مرغی, جوجه گوشتی, عصاره قارچ, عصاره گزنه