صادق آزادبخت - Department of Agronomy and Plant Breeding, Khorramabad branch, Islamic Azad University, Khorramabad, Iran
مسعود رفیعی - Crop and Horticultural Science Research Department, Lorestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Khorramabad, Iran
علی خورگامی - Department of Agronomy and Plant Breeding, Khorramabad branch, Islamic Azad University, Khorramabad, Iran

کم­آبیاری یکی از راه­های کاهش مصرف آب در گیاهان زراعی گرمادوست و آب­بر است. از طرف دیگر، کاربرد میکوریزا به­عنوان کود زیستی نیز از جمله راه­کارهای موثر در افزایش جذب آب و عناصر غذایی در شرایط تنش کم­آبی است. علاوه­بر­این، انتخاب رقم سازگار با منطقه جهت دست­یابی به پتانسیل تولید، یکی دیگر از راه­کارهای مقابله با تنش خشکی در هر منطقه است. بدین منظور اثر رژیم آبیاری در سه سطح ۸۰ (شاهد)، ۱۲۰ (تنش ملایم) و ۱۶۰ (تنش شدید) میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس الف و کود زیستی شامل کاربرد و عدم کاربرد میکوریزا روی سه رقم سورگوم دانه ای کیمیا، پیام و سپیده در قالب طرح بلوک­های کاملا تصادفی به­صورت اسپلیت پلات در کشت تابستانه سال ۱۳۹۶ در شهرستان کوهدشت لرستان بررسی شد. نتایج نشان داد با افزایش کم­آبیاری از میزان روی، مس، منگنز و آهن دانه کاسته شد، اما میزان پروتئین خام دانه افزایش یافت. کاربرد میکوریزا عمدتا موجب افزایش عناصر ضروری در اندام هوایی و دانه و کمک به تعدیل تنش کم­آبی شد. وجود برهمکنش میان عامل­ها، حاکی از واکنش متفاوت ارقام در سطوح کاربرد میکوریزا به تنش کم­آبی از نظر بسیاری از صفات بود؛ به­طوری­که در شرایط تنش شدید کم­آبی، بیشترین افزایش در کاتالاز و پراکسداز به­ترتیب در رقم کیمیا بدون کاربرد میکوریزا و رقم سپیده با کاربرد میکوریزا مشاهده شد. همچنین، رقم سپیده با کاربرد میکوریزا بیشترین کاهش در کلروفیل b و کلروفیل کل را نشان دادند. در مجموع رقم سپیده با کاربرد میکوریزا در شرایط تنش ملایم کم­آبی ضمن تولید بیشترین عملکرد دانه و پروتئین خام دانه، موجب صرفه­جویی در مصرف آب آبیاری شد.

Antioxidant enzymes, Irrigation cycle, Micronutrient elements, Protein, Seed yield, آنزیم های آنتی اکسیدان, عملکرد دانه, دور آبیاری, عناصر ریزمغذی, پروتئین