یونس مهدوی فیکجور - Islamic Azad University
پژمان آزادی - Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO)
فرشته نعمت الهی - Islamic Azad University

سوسن چلچراغ (Lilium ledebourii)، از گونه های گیاهی بومی و کمیاب ایران است که در بلندی­های شمالی البرز پراکنش دارد. در پژوهش حاضر، امکان تلاقی سوسن چلچراغ با برخی سوسن های تجاری بررسی شد. ابتدا وضعیت سیتوژنتیک سوسن چلچراغ با تعدادی از رقم های تجاری مقایسه شد. سپس امکان تلاقی دوجانبه سوسن چلچراغ با شماری از ارقام تجاری سوسن ارزیابی شد. همچنین، امکان کشت تخمک در والدهای مادری رقم های Brindisi و Paradero در تلاقی با گرده سوسن چلچراغ، در زما ن های ۱۰، ۲۰ و ۳۰ روز پس از گرده افشانی در محیط کشت MS (Murashige and Skoog, ۱۹۶۲) حاوی ۰، ۰.۱ و ۲.۰ میلی گرم در لیتر نفتالن استیک اسید (NAA)، برای چیرگی بر موانع پس از لقاح مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد اگرچه سوسن چلچراغ به عنوان یک گیاه دوگان (دیپلوئید) دارای مادگی و گرده فعال است و توانایی باروری بالایی دارد، اما در تلاقی سوسن چلچراغ به عنوان والد مادری با ارقام تجاری، تمامی مادگی ها ریزش کرده و از بین رفتند. همچنین در تلاقی سوسن چلچراغ به عنوان والد پدری، در سه رقم Companion، Fangio و Arvandrud به عنوان والد مادری، هیچ میوه ای تشکیل نشد. در بقیه ارقام مورد بررسی نیز، میوه های تشکیل شده به تدریج از بین رفته و تا هفته هشتم هیچ میوه ای باقی نماند. یافته های کشت تخمک رقم های Brindisi در تلاقی با گرده سوسن چلچراغ، نشان داد که زمان جداسازی و غلظت NAA به طور معنی داری بر زنده مانی و بزرگ شدن تخمک موثر است. در رقم Brindisi، در زمان جداسازی ۳۰ روز پس از گرده افشانی و تیمار ۱/۰ میلی گرم در لیتر NAA، تنژگی تخمک مشاهده شد. در کل، به نظر می رسد امکان تلاقی سوسن چلچراغ به عنوان والد گرده دهنده با برخی از ارقام تجاری با در نظر گرفتن و برطرف کردن موانع پیش از لقاح و همچنین موانع پس از لقاح با استفاده از محیط کشت های بهینه، وجود دارد.

Flow cytometry, In ovulo culture, Ploidy level, Susan-e- Chelcheragh, سطح ترازگانی, سوسن چلچراغ, فلوسایتومتری, کشت تخمک, نجات رویان