زهرا صابری - گروه مبانی فلسفی-اجتماعی تعلیم و تربیت، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

پژوهش حاضر با هدف امکان سنجی بهره مندی از یکی از رویکردهای مطرح آموزشی پیش از دبستان در سطح جهان، با تبیین مبانی فلسفی نظریه تربیتی رجیو امیلیا و ارزیابی آن مبتنی بر رویکرد اسلامی عمل صورت گرفته است. در این راستا با بهره گیری از روش تحلیل مفهومی، زبانی و تحلیل منطقی پس رونده، مولفه های اساسی مبانی فلسفی این رویکرد استنباط گردیده و سپس مبتنی بر رویکرد اسلامی عمل، مورد نقد و ارزیابی قرار گرفته است. حاصل این پژوهش استنباط دوازده مولفه فلسفی زیر ساز مبانی انسان شناختی، معرفت شناختی و ارزش شناختی؛ از جمله تاکید بر یکتایی و شایستگی کودک و ارزشمندی استقلال فکری و عملی او؛ اتخاذ رویکرد سازه گرایی اجتماعی به معرفت؛ محور قرار دادن ارزش عدالت و دموکراسی به عنوان روح حاکم بر دیدگاه رجیو امیلیا بود. نتایج ارزیابی حاکی است نظریه تربیتی رجیو امیلیا ضمن برخورداری از ویژگی های منحصر به فرد و ابداعات آموزشی سودمند؛ نیازمند ملاحظه، بازنگری و تکمیل برخی وجوه چالش برانگیز، پیش از هرگونه بهره گیری خواهد بود؛ از جمله نقدهای وارد شده به این دیدگاه می توان به این موارد اشاره کرد: تقلیل نگاه کل گرایانه و نادیده انگاشتن بعد معنوی کودک؛ تصویری شعاری و غیرواقعی از کودک و ابهام و سرگردانی در میانه واقع گرایی و سازه گرایی و خطر نسبی گرایی حاد در حوزه معرفت شناختی؛ و ناسازواری در توجه به ارزش های مطلق و مشروط در کنار ارزش های متغیر در عرصه ارزش شناختی. در این راستا و در نگاهی بازسازانه می توان به این موارد اندیشید: به رسمیت شناختن بعد معنوی به صورت عموم و خصوص من وجه با بعد بدنی، تعدیل نگاه به کودک، قرار دادن واقع گرایی در محور و سازه گرایی در حول آن، توجه به ارزش های مطلق و مشروط و توجه متعادل به دموکراسی عقلانیت مدار و عادلانه.

کودک، مبانی فلسفی، دیدگاه رجیو امیلیا، رویکرد اسلامی عمل، بعد معنوی، دموکراسی، عقلانیت، عدالت