احمد تقوائی نجیب - Islamic Azad University
علی رضائیان - Islamic Azad University
محمدرضا ربیعی مندجین - Islamic Azad University

با عنایت به نقش رفیع و مهم مجلس شورای اسلامی در فرآیند تصویب بودجه کل کشور و نظارت بر اجرای آن، هدف از انجام این پژوهش، طراحی و تبیین الگوی الزامات تحقق نقش نظارتی مجلس در بودجه سالیانه کل کشور است. پژوهش حاضر، از نظر هدف پژوهش، از نوع تحقیقات اکتشافی است. همچنین روش این پژوهش از نوع آمیخته اکتشافی است. برای دسته­بندی و تحلیل داده­های کیفی از روش پژوهشی تحلیل مضمون و در خصوص داده­های کمی از روش­های دیمتل فازی و روش تحلیل سلسله مراتبی فازی استفاده شد. این پژوهش با نگاه کاملا کاربردی و عملی، الگوی توسعه­یافته نظارت موثر مجلس بر بودجه را مبتنی بر سه مضمون فراگیر «قانون­گذاری مدبرانه»، «نظارت هوشمندانه» و «محیط آگاهانه» ارائه نمود. در سطح مضامین سازمان­دهنده نیز ۱۳ مضون و در سطح مضامین پایه ۴۲ مضمون شناسایی شد. تاثیرگذارترین عوامل روی تحقق نقش نظارتی مجلس بر بودجه، به ترتیب عبارتند از «وضع قانون بودجه کارآمد»، «شفافیت عملکرد»، «خط­مشی­گذاری بودجه». فرآیند بودجه ریزی به جهت توجه به مفاهیم اقتصادی، سیاسی، حقوقی و نیز مدیریت دولتی از منظر خط مشی گذاری عمومی، جزو موضوعات بین رشته ای علوم انسانی تعریف می شود. نتایج این پژوهش می­تواند در سطح کاربردی (نه صرفا تحقیقاتی) به نظارت موثر مجلس بر بودجه سالیانه کمک کند. در این راستا، پیشنهادهای کاربردی برای ارتقای نقش نظارتی مجلس شورای اسلامی در بودجه سالیانه کشور ارائه شد.

parliament oversight, budget, prudent legislation, intelligent monitoring, informed environment, نظارت پارلمانی, بودجه, قانون گذاری مدبرانه, نظارت هوشمندانه, محیط آگاهانه