مصطفی مقدمی راد - دانشجوی دکتری علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران
احسان عبدی - استادیار گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
محسن محسنی ساروی - استاد گروه احیا مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران
حامد روحانی - استادیار گروه منابع طبیعی، دانشگاه گنبدکاووس، ایران
باریس مجنونیان - استاد گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، ایران

جاده ­های جنگلی دارای پتانسیل انتقال رسوب به رودخانه بوده و باعث کاهش کیفیت آب و آثار منفی زیست­ محیطی بر حیات جانواران و گیاهان هستند. به­ عبارت دیگر، جاده ­های جنگلی یکی از مهم ترین منابع تولید رسوب در مناطق جنگلی به­ شمار­ می­ آیند. مطالعه­ ای در جنگل کوهمیان واقع در محدوده شهرستان آزادشهر استان گلستان با هدف برآورد مقدار رسوب تولیدی جاده جنگلی در یک سطح مشخص با استفاده از مدل وپ و عملیات صحرایی انجام شد. دراین مطالعه مقدار رسوب تولیدی ترانشه خاکبرداری و بستر جاده با استفاده از روش صحرایی و با استفاده از توری رسوب­ گیر در خروجی آبرو جمع ­آوری شد. همچنین مقدار رسوب تولیدی ترانشه خاکریزی با استفاده از دستگاه شبیه ساز باران و سطح پلات ۱ مترمربعی اندازه ­گیری شد. ارزیابی کارایی مدل وپ عملکرد ۵۲ درصدی تخمین رسوب تولیدی جاده را قبل از واسنجی پارامترهای خاک و ۹۱ درصدی را پس از واسنجی این پارامترها نشان داد. به طوری که مقدار رسوب اندازه­ گیری شده در ترانشه خاکبرداری، خاکریزی و بستر جاده در سطحی به ­مساحت ۵۴۶ مترمربع جمعا" برابر با  ۶۳/۳۷ کیلوگرم و با استفاده از مدل وپ ۱۴/۳۵ کیلوگرم برآورد شد. نتایج نشان داد که مقدار برآوردی مدل ۹۳ درصد مقدار اندازه ­گیری شده به ­طور مستقیم است. لذا مدل وپ قابلیت مناسبی در برآورد مقدار رسوب جاده جنگلی در منطقه مورد مطالعه دارد. بنابراین مدل وپ به ­عنوان یک ابزار مهم در مدیریت شبکه جاده به ­منظور بررسی راه ­کارهای مدیریتی کاهش رسوب قبل و بعد از طراحی و ساخت جاده جنگلی توصیه می ­شود.

جاده جنگلی, توری رسوب گیر, باران ساز, رسوب تولیدی, مدل وپ