امیر کلایی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد، خرم آباد، ایران
مسعود رفیعی - بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،
علی خورگامی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد، خرم آباد، ایران
کاظم طالشی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد، خرم آباد، ایران

سابقه و هدف: استفاده توام از کودهای دامی و شیمیایی و استفاده از زئولیت در پرورش لوبیا می تواند نقش موثری در کاهش مصرف کودهای شیمیایی و کمک به تامین متعادل مواد مغذی داشته باشد. واکنش ارقام نیز به عوامل زراعی مختلف متفاوت است. لذا این پژوهش با هدف بررسی برخی واکنش های بیوشیمیایی و عملکرد دو رقم لوبیا قرمز در پاسخ به ترکیب کود دامی و اوره به همراه زئولیت انجام شد.مواد و روش ها: آزمایشی به صورت فاکتوریل با سه فاکتور در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شرایط اقلیمی شهرستان ازنا در استان لرستان در بهار ۱۳۹۵ و ۱۳۹۶ اجرا شد. عامل ها شامل دو رقم لوبیا قرمز گلی (رونده و رشد نامحدود) و اختر (ایستاده و رشد محدود)، پنج نسبت کود دامی و شیمیایی (۰:۱۰۰، ۲۵:۷۵، ۵۰:۵۰، ۷۵:۲۵ و ۱۰۰:۰ درصد کود دامی:اوره) و چهار سطح زئولیت (عدم مصرف زئولیت و مصرف ۳، ۶ و ۹ تن در هکتار) بود. بر اساس آزمون خاک، مقدار ۱۰۰ کیلوگرم درهکتار نیتروژن از منبع کود اوره و ۲۰ تن در هکتار کود دامی (کود گوسفندی پوسیده) مصرف شد.یافته ها: نتایج نشان داد بیشترین ارتفاع بوته، ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین، تعداد دانه در بوته، وزن صد دانه و عملکرد دانه در هر دو رقم گلی (به ترتیب۷/۷۹ و ۵/۹ سانتی متر، ۸/۳۷ دانه، ۴/۳۸ گرم و ۲۳۴۱ کیلوگرم در هکتار) و اختر (به ترتیب۴/۷۰ و ۳/۷ سانتی متر، ۳/۴۴ دانه، ۴/۵۲ گرم و ۲۶۳۰ کیلوگرم در هکتار) از تیمار ۵۰:۵۰ دامی:شیمیایی و شش تن در هکتار زئولیت بدست آمد. از طرفی، در رقم گلی، بیشترین کاتالاز اندام هوایی (۷۲/۲ OD میکروگرم پروتئین بر دقیقه) از تیمار ۰:۱۰۰ دامی:شیمیایی و عدم مصرف زئولیت حاصل شد؛ در حالی که در رقم اختر، بیشترین کاتالاز اندام هوایی (۱۲/۲ OD میکروگرم پروتئین بر دقیقه) از تیمار ۱۰۰:۰ دامی:شیمیایی و سه تن در هکتار زئولیت بدست آمد. در سال اول، بیشترین کربوهیدرات های محلول (۰۷/۸ میلی گرم بر گرم) و پراکسیداز اندام هوایی (۰۳/۳ واحد میکروگرم پروتئین بر دقیقه) از رقم گلی در تیمار ۰:۱۰۰ دامی:شیمیایی و بیشترین عملکرد پروتئین (۵۲۶ کیلوگرم در هکتار) از رقم اختر در تیمار ۷۵:۲۵ دامی:شیمیایی به دست آمد، اما در سال دوم، بیشترین کربوهیدرات های محلول (۶۵/۸ میلی گرم بر گرم) از رقم اختر در تیمار ۰:۱۰۰ دامی:شیمیایی، بیشترین پراکسیداز اندام هوایی (۳۳/۳ واحد میکروگرم پروتئین بر دقیقه) از رقم گلی در تیمار ۲۵:۷۵ دامی:شیمیایی و بیشترین عملکرد پروتئین (۶۱۱ کیلوگرم در هکتار) از رقم اختر در تیمار ۵۰:۵۰ دامی:شیمیایی حاصل شد. در سال های اول و دوم، بیشترین شاخص برداشت (به ترتیب ۵/۴۱% و ۷/۴۳%) از رقم اختر در تیمار ۵۰:۵۰ دامی:شیمیایی حاصل شد.نتیجه گیری: در مجموع رقم اختر با استفاده از کود ۵۰:۵۰ دامی: شیمیایی و شش تن در هکتار زئولیت برای دستیابی به حداکثر عملکرد دانه و پروتئین توصیه می شود.

آنزیم های آنتی اکسیدان, اجزای عملکرد, پرولین, رنگیزه های فتوسنتزی, عملکرد پروتئین