حبیب شهبازی شیران - گروه آموزشی باستان شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
زهرا چراغی - دانشجوی دکتری باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی
مژگان رستمی - پژوهشگر پسادکتری باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی
اردشیر جوانمرد زاده - دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی

دست ساخته های لرستان، منشاء باورها و اعتقادات مردمانی هستند، که با بیان رمزی و نمادین خویش دست به خلق آثار هنری زده-اند. هنرمندان لرستان به دلیل وجود شرایط جغرافیایی این منطقه، اهمیت خاصی به تجسم حیوانات در آثار هنری خود داشته اند، که نشان از اهمیت و جایگاه ویژه حیوانات در زندگی انسان است. هنر لرستان خواستگاه افکار و عقاید، تخیلات، اساطیر و آئین هاست که در زندگی جوامع بشری در کالبد دست ساخته ها متجلی می شوند. هدف از نوشتار حاضر تحلیل نقوش حیوانی برروی دست ساخته-های لرستان با تاکید بر نقش جغرافیا می باشد. روش این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی و استناد به مطالعات کتابخانه ای است و در پی پاسخ گویی به این سوال است که: واکاوی نقوش حیوانی و سیر تکامل آن برروی دست ساخته های لرستان در طی ادوار مختلف چگونه تبیین می شود؟ پژوهش حاضر چهار گروه از دست ساخته های لرستان که شامل: مفرغینه، سنگ نگاره، سنگ قبور و دست بافته می شود، را مورد واکاوی قرار می دهد. این نقوش از منظر بصری به دو روش واقع گرایانه و انتزاعی به تصویر در آمده اند. مردمان این منطقه به دو دلیل نقوش حیوانی را برروی دست ساخته های خود به تصویر می کشیدند؛ نخست مردم براین عقیده بودند که به تصویر کشیدن بخشی از حیواناتی که می توانند برای آن ها خطرناک باشند و همچنین برای مقابله و تسلط بر آن حیوان نقش آن را برروی دست ساخته های خود به تصویر می کشیدند، در مرحله بعد تصویر حیواناتی که از نظر اقتصادی و آئینی حائز اهمیت بوده اند، را به تصویر کشیده اند. نقوش این حیوانات شامل: بزکوهی، اسب، گاو، شیر، قوچ، گوزن، سگ، خروس و پرنده می باشند، که در تمامی ادوار تا به امروز، در اکثر جنبه های مهم زندگی از جمله؛ جغرافیایی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و باورهای مردم این منطقه تاثیرگذار بوده اند.

لرستان, دست ساخته, نقوش حیوانی, شرایط جغرافیایی