شایسته سادات موسوی - نویسنده مسئول؛ عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان، گیلان، ایران.
پریا شاطریان - دانش آموخته کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان، گیلان، ایران.

دگردیسی کلان استعاره ها نشانه بزرگی از گسست های تاریخی است. با تغییر شرایط تاریخی، مفاهیم سیاسی و اجتماعی تحول پیدا  می کنند و خود را در لباس جدیدی نمودار می سازند. یکی از حوزه های نوین مطالعات تاریخ، که به این تغییرات مفهومی می پردازد، تاریخ مفاهیم یا تاریخ مفهومی نام دارد. تاریخ مفهومی چارچوب بسیار مناسبی برای بررسی شکل گیری مفاهیم سیاسی فرهنگی است و نشان می دهد که چگونه این مفاهیم در دوره های آستان های دگردیسی پیدا می کنند و به عصر بعد منتقل می شوند؛ اما یکی از نقصان های بزرگ این حوزه، غفلت آن از عناصر به ظاهر غیرسیاسی مانند تمثیلات، استعارات، اساطیر و... است. در این تحقیق، که بر اساس پروژه تاریخ مفهومی راینهارت کوزلک تدوین یافته است، نشان داده ایم که استعاره ها و تمثیل ها نیز نقش بسزایی در مفهومی شدن واژه ها و ورود آن ها با بار مفهومی نو به عصر مدرن دارند. در این تحقیق، یکی از کلیدواژه های عصر مدرن، یعنی وطن، بررسی شده است. این واژه، در کنار تعداد زیادی از دیگر واژگان، در عصر مشروطه که باید یکی از دوران های مهم آستان های تاریخ ایران قلمداد شود بار مفهومی جدیدی به خود می گیرد. چنان که خواهیم دید، وطن با پیوند خوردن به مفاهیمی همچون: زن، مادر و خانه، از قالب یک واژه به در می آید و به یک مفهوم تبدیل می شود.

تاریخ مفهومی/تاریخ مفاهیم, دوران آستانه ای, کلان استعاره ها, عصر مشروطه, وطن