فهیمه جامعی - دانشجوی دکتری گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
تکتم حنایی - دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.
سیدمسلم سیدالحسینی - دانشیار گروه شهرسازی، دانشکده هنر و معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.

سیر تکامل شهرنشینی در بستر مدرن امروزی سبب بروز مشکلاتی از قبیل آشفتگی در نظام فضایی-کالبدی، بی توجهی به نیازهای انسانی، رشد پهنه های دوگانه و چندگانه شهری از نظر سطح اقتصادی-اجتماعی گردیده، بعلاوه با تغییرات موجود در چرخه اقتصادی، رشد جمعیت و بروز موانع درامدی و رقابتی در طبقات جامعه نیز، دیگر نمی توان انتظار وجود محلات یکپارچه و منسجم اجتماعی را در کلانشهرها داشت. در این میان طراحان شهری به دنبال، ارتقاء کیفیت محیطی از طریق شناخت نحوه عملکرد میان عناصر در تعامل با انسان و سنجش واکنش افراد در محیط با هدف ارتقاء سلامت روانی و بهبود سطح ادارک ذهنی شان در پدیده های اجتماعی همچون شهر می باشند، لیکن پدیده های نوظهوری مانند انفعال شهروندان که غالبا ناشی از ناآگاهی، بی توجهی و عدم حساسیت نسبت به وجوه مخرب محیط است، باعث ایجاد خلل و شکست در فرایند توسعه شهر می گردند. این پدیده از حیث مداخلات شهرسازانه از سویی اهمیت می یابند که، برنامه ریزان شهری به دنبال واکنش و مشارکت شهروندانی هستند که مخاطب طرح ها و برنامه های انان می باشند. این نوشتار به دنبال بررسی عوامل موثر بر انفعال شهروندان و مقایسه میزان اثرگذاری آن در پهنه های ناکارآمد کلان شهر مشهد با نگاهی اثباتی بوده و برای دستیابی به این هدف از تکنیک تحلیل کمی معادلات ساختاری، با ابزار پرسشنامه از جامعه آماری ۳۹۱ نفری بهره گرفته است. در نهایت انتظار می روند که این نوشتار به اولویت بندی میزان اثرگذاری شاخص های موثر بر پدیده انفعال شهروندان نسبت به محیط در محلات ناکارامد حوزه شمالی شهر مشهد دست یابد.

انفعال مخاطب, کرختی محیطی, روانشناسی محیطی, پهنه های ناکارآمد, شهر مشهد