حسن ثابت فرد
لیلا جمشیدی

عفت با تعاریف وتعابیری که در حوزه های علمی و اخلاقی و... ، از آن صورت پذیرفته، جزء فضیلت های اخلاقی به شمار میآید و با توجه به جلوه هایی که از آن، بازتاب یافته می توان ردپای آن را از دیر باز در شعر و ادبیات عرب به خوبی مشاهده کرد.مهم ترین عناصری که پاکدامنی را مرحله ی ظهور رسانده، چشم، زبان،رفتار و کردار آدمی ست. که اگر آدمی آن ها را بهبه خصلت های خوبی که نشان از قضائل نیک اخلاقی دارند، مزین سازد اورا عفیف ساخته و کمالات انسانی را در وجودش رقممی زند.دوره مملوکی شاهد حضور شاعران بسیاری است که دیوان شان سرشار از مطالب بیمایه بوده و یا نمودهای فسق، فجور،کامرانی و شهوت رانی را به تصویر کشیدهاند. اما در این میان کسانی هستند که از عفت، پاکی، زهد، پرهیزگاری و به طورخلاصه و فراگیر از پاکی ها و خوبی هادر شعر، سخن گفته اند.از اهمیت هایی که پژوهش حاضر داشته، رسیدن به درک درستی از این مفهوم و همچنین وظایف مردان در برابر جایگاهزنان در سرزمین های عربی و نیز اندیشه مردمان آن در طول ادوار مختلف بویژه در عهد مملوکی و چگونگی بازتاب آن در قالبشعر و ادبیات مطرح ترین شاعران این دوره می باشد.تحقیق حاضر با بهره گیری از روش توصیفی تحلیلی به بررسی مظاهر عفت در اشعاری، پرداخته که بر طبق نتایج حاصل، -این فضیلت ، در قالبهایی چون رهد، تصوف، عرفان و ... نمود یافته وگاهی شکل رمزی به خود گرفته است.هدف این پژوهش این است که تا ضمن آشنایی مخاطب با مفهوم عفت و اوضاع ادبی در دوره مملوکی، این بعد اخلاقی را باشاخصه هایی ویژه ایی همچون: شرم و حیاء صبر و آرامش، عفو و بخشش و ... در سروده هایی از شاعران این دوره، موردبررسی و تحلیل قرار دهد.

دوره مملوکی، عفت، نگاه، زبان، رفتار