رحمان پیرانشاهی - کارشناسی ارشد تاریخ اسلام
علی اصغر قریشوندی - مدرس زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور
مسعود محمدی - مدرس مدیریت آموزشی دانشگاه پیام نور
عبدی قریشوندی آبراکی - کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی

قراخانیان به عنوان اولین ترکان مسلمان شده وارد ماوراءالنهر شدند و تشکیل حکومت دادند. برخی بر این عقیده هستند که این گروه به صورت موثق انتساب آنان به هر ایلی از قوم ترک مشخص نیست، ولی به صورت کلی آنان جزء ترک محسوب می شدند. در واقع قراخانیان را جزء توقوز-اوغوز معرفی می کنند و آنان را نیز زیر شاخه این ایل ترکی معرفی می کنند. قراخانیان در سال ۳۱۵ه. ق در شهر کاشغر و بلاساغون تشکیل حکومت دادند و توانستند قراخانیان را پی ریزی کنند. قراخانیان بر پایه دو خانی استوار بودند، لذا این دو خان بر بخش شرقی و غربی سرزمین قراخانیان حکمرانی می کردند، که در واقع خان منطقه شرقی را خان بزرگ و خان دیگر را خان کوچک معرفی می کردند. در سال ۳۴۹ه. ق به اسلام ایمان آوردند و با اتحاد با غزنویان و حمله به حکومت سامانیان آن را شکست دادند و تمام سرزمین ماوراءالنهر را به تصرف خود درآوردند، لذا جمعیت ایرانی-سغدی ماوراءالنهر بعد از حمله قراخانیان به جمعیت ترکی بدل شد و بافت جمعیتی نیز تغییر یافت. دولت قراخانیان بعد از تسلط بر سرزمین ماوراءالنهر هرگز دولتی متحد تشکیل ندادند و بر مبنای دوخانی همچنان استوار ماندند.

قراخانیان، ماوراءالنهر، اسلام، ترک