والی رضایی - استادیار، گروه زبانشناسی، دانشکده زبانهای خارجی دانشگاه اصفهان

در این نوشتار سعی بر آن است تا سیر تحول تاریخی همخوان ها و واکه ها در گویش لاری بررسی و  با ایرانی باستان، فارسی میانه و فارسی نو مقایسه شود. مهمترین انواع دگرگونی آوایی همخوان ها مانند حذف، همگونی، تضعیف و ابدال در این گویش مطالعه و با فرآیند های مشابه در فارسی معیار مقایسه شده است. همچنین فرآیند آوایی کشش جبرانی و تبدیل واج های قرضی و جایگزینی آنها با صداهای بومی بخش دیگری از این جستار را تشکیل می دهد. انواع دگرگونی های واکه ها شامل پیشین شدگی و کوتاه شدگی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته های این تحقیق نشان می دهد که در این گویش بسیاری از تحولات آوایی در مقایسه با زبان فارسی در مقیاس وسیع تری صورت پذیرفته است. برخلاف زبان فارسی از آنجا که این گویش فاقد اسناد مکتوب و ادبی است، سرعت و گستره تحولات آوایی در آن کاهش نیافته است. در واقع، این نوشتار نشان می­دهد که قدرت و همگونی زبان نوشتاری به دلیل معیارسازی زبان، تحولات زبانی در زبان فارسی را مهار کرده است. اما در زبان­های محلی و گویش­ها، دگرگونی­های زبانی به دلیل عدم وجود چنین عامل مهارکننده­ای با سرعت بیشتری صورت پذیرفته است.

گویش لاری, تغییرات آوایی, تحولات تاریخی, فارسی نو