عبدالرضا فرجی راد
جواد خوانساری

تاریخ اسلام در خراسان بزرگ و تحولات آن در طول قرن های متمادی تا فروپاشی اتحاد جماهیر شوری، همواره یکی از مسائل حساس و مورد بحث بوده است. از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در ۱۹۹۱ م و تاسیس پنج جمهوری قزاقستان، قیرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان در آسیای مرکزی چندین سال می گذرد. تجزیه ی ناگهانی اتحاد جماهیر و متعاقب آن استقلال ناخواسته دولت های آسیای مرکی باعث ایجای احساسات ملی گرایانه، و در پاره ای موارد، تمایل به بازتاسیس خلافت گردید که پیشتر در خراسان بزرگ رواج داشت. این عامل باعث شده تا گروه های اسلام گرا در آسیای مرکزی به بازیگران مهمی در تحولات سیاسی اجتماعی این منطقه تبدیل شوند. سوالی که پیش می آید این است که آیا گرایش به اسلام و احیای اندیشه هیا اسلامی در آسیای  مرکزی آن قدر مهم و تاثیرگذار است که همچون گذشته منجر به استقرار خلافت در این منطقه گردد؟ این مقاله در پاسخ به پرسش بالا به تحلیل و موشکافی هرگونه ارتباط بالقوه میان بنیادگرایی و احیای اسلام در آسیای مرکزی می پردازد.