یوسف زین العابدین عموقین

گرچه نقش فرهنگ در تحولات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و... انسان ها دارای قدمت طولانی است؛ اما اهمیت جهانی آن به بعد از انقلاب صنعتی و نفوذ و تسلط اروپایی ها به واسطه فرهنگ بر دیگر سرزمین های جهان مودر توجه قرار گرفته است. این مقوله به خصوص با از میان رفتن جهان دو قطبی و برجسته شدن ملت ها و هویت ها براساس ویژگی های فرهنگی به صورت یک شاخه  علمی تحت عنوان ژئوکالچر مطرح شد. هدف از مقاله حاضر، تبیین سابقه تاثیرگذاری فرهنگی تمدن ایرانی بر آسیای مرکزی است با این سئوال که عوامل تاثیرگذار بر پیوند ژئوکالچر ایران و آسیای مرکزی کدامند؟ فرض بر این است که فرهنگ به عنوان عامل تاثیرگذار در ژئو کالچر مشترک ایراان و آسیای مرکزی است. چرا که، ایران هم به لحاظ اقتصادی و مادی و هم به لحاظ معنوی و عاطفی همواره برای آسیای مرکزی است. چرا که، ایران هم به لحاظ اقتصادی و مادی و هم به لحاظ معنوی و عاطفی همواره برای آسیای مرکزی به عنوان یک مرکز و محور تلقی می شود. یافته های تحقیق نیز حاکی از آن است که آسیای مرکیز از دیرباز در حوزه تمدنی ایران بوده و به دلیل پیوندهای عمیق فرهنگی و اجتماعی، جزء علایق ژئوکالچر ایران بوده است. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی نیز موقعیت ژئوپلیتیک ایران در کنار جغرافیای اقتصادی اسیای مرکزی وضعیتی را به وجود آورد که قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای  توجهی خاص به  این حوزه استراتژیک معطوف داشته و به دنبال کسب منافع خود باشند. ایران از سویی دارای علایق ژئوپلیتیکی در منطقه است و از سوی دیگر به دلیل برخورداری از مولفه ها و شاخص های مربوط به تاریخ، زبان و دین مشترک، عضویت در سازمان کنفرانس اسلامی و دوستی با همسایگان، از توانایی بالقوه تاثیرگذاری در برخی از قومیت های منطقه برخوردار است.