عزت اله عزتی
احمد سواررخش

مرزها، خطوطی هستند که یک واحد متشکل سیاسی، یا یک کشور را ، از دیگر واحدهای مجاور جدا می سازند.کارکرد اصلی مرزها، در تعاملات بین کشورهای پیرامون آن آشکار می شود، و این تاثیرات متقابل، باعث می گردد تا دولت های دو طرف مرز، نسبت به یکدیگر، از خود رفتار خاصی بروز دهند.با توجه به این نکات، جغرافیای امنیتی مرزهای شرقی ایران، به شدت متاثیر از دو کشور همسایه ی افغانستان و پاکستان است که هر یک دارای مسائل و مشکلات خاصی می باشند که بر امنیت مرزهای شرقی ایران در ابعاد ملی و منطقه ای، تاثیرمی گذارد.ابعاد تهدید و ناامنی در طول مرزهای خاوری ایران، عبارتند از : مواد مخدر، تروریسم، مهاجرت و پناهگان و آوارگان افغانی، توسعه ی ناامنی به داخل ایران، و تحرکات مذهبی. در این میان، مواد مخدر و ترانزیت آن، به دلیل مجاورت ایران با محور هلال طلایی به عنوان تولید کننده حدود ۸۰ درصد مواد افیونی در دنیا، قرار گرفتن در مسیر مبدا (افغانستان و پاکستان) و مقصد (ترکیه و اروپا)، و تاثیرات مخربی که گذشته از روستاها و مناطق مرزی، در درون کشور بر جای گذاشته، و هزینه های زیادی را به ملت تحمیل نموده، از اهمیت ویژه  و افزون تری برخوردار است.این مقاله، با روش تحلیلی- توصیفی، و با استفاده از منابع و اسناد کتابخانه ای، در پی تبیین چگونگی ترسیم مرزهای شرقی ایران، ابعاد تهدید و ناامنی، و تشریح واقعیت ها و ظرفیت های جغرافیایی ایران برای ترانزیت آن از مسیر این کشور می باشد.