صابره سیاوشی - دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه تهران، ایران
مجتبی امیرافشین - کارشناسی ارشد زبان و ادبیات عربی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ایران
سید علی موسوی نسب - استادیار گروه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه پیام نور، ایران

زجمله رویدادهایی که عواطف شاعران را برمی انگیزد، تجاوز به خاک سرزمینشان است. آنان در اشعار خود، چهره متجاوزین را به‎تصویر می‎کشند، ملت خویش را به مبارزه دعوت می کنند، مظلومیتشان را منعکس می سازند، شهدای وطنشان را تقدیس می کنند و متجاوزان را محکوم می کنند. این نوع سروده ها که نشانگر تعهد شاعران به وطن و مردمشان است، در حوزه ادبیات پایداری جای می گیرد که از نمونه های آن ادبیات پایداری در ایران و فلسطین است. در این مقاله که به روش ترکیبی و بر پایه مکتب آمریکایی ادبیات تطبیقی انجام گرفته، بررسی سنجشی شباهت ها و تفاوت های شگردهای بلاغی در شعر سپید «حماسه چهارده ساله» محمدرضا عبدالملکیان با قصیده «طفل کحد السیف» هارون هاشم رشید نشان می دهد: دو قصیده همسانی های زیادی دارند. مانند: کم‎سن و سال بودن قهرمانان، رفتن داوطلبانه آن ها به جنگ با دشمنان، کشته شدن درراه آزادی سرزمین مادری، تبدیل شدن به الگوی مبارزه و... . سوگ سروده عبدالملکیان، گرچه فضای دردآور و حزن آلودی دارد اما به هیچ عنوان در خواننده، حس ناامیدی ایجاد نمی کند؛ بلکه امید به افق های روشن و حس زیبای جانبازی در راه سرزمین را تقویت می کند. هارون هاشم رشید نیز قصد تقویت کردن حس حماسی در مردمش را دارد. او مفاهیم دینی را به کارنمی گیرد، بلکه به استفاده از الفاظ حماسی مانند امید، شجاعت و فداکاری روی می آورد. این شاعر نیز مانند عبدالملکیان، زبانی ساده و به دور از پیچیدگی های معانی و لغوی دارد، با این تفاوت که قصیده او از صور خیال کمتری بهره برده و ترکیبات فنی وبدیع چندانی در آن دیده نمی شود. بیشترین کاربرد صورخیال در شعر این دو شاعر به استعاره اختصاص دارد، با این تفاوت که فراوانی استعاره در شعر عبدالملکیان بیشتر از هارون هاشم رشید است. درمقابل، شاعر عرب از کنایه های بیشتری استفاده کرده است. بسامد مجاز در چکامه فارسی، اندکی بیشتر است. اغراق،حس آمیزی و تشبیه در حماسه ی چهارده ساله از میانگین متوسط و در قصیده عربی کاربرد محدودی دارد.

بررسی تطبیقی, ادبیات پایداری, فلسطین, محمدرضا عبدالملکیان, هارون هاشم رشید