رحمان خاکزاد - مربی، گروه مهندسی کشاورزی، دانشگاه فنی و حرفه ای، تهران، ایران
بهروز خلیل طهماسبی - استادیار، مرکز نحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی جنوب استان کرمان، سازمان تحقبقات، آموزش و ترویج کشاورزی، جیرفت، ایران

زمان­بندی رویش علف­های هرز یکی از مهم­ترین متغیرهایی است که نحوه واکنش گونه­ها به اقدامات مدیریتی را تعیین می­کند. از این رو برای پیش­بینی الگوی رویش خردل وحشی و شلمی تحت عملیات مختلف مدیریتی آزمایشی به صورت طرح اسپلیت پلات در قالب بلوک­های کامل تصادفی در ۳ تکرار در آموزشکده کشاورزی ساری در سال ۱۴۰۱ اجرا شد. فاکتورهای آزمایشی، دو سیستم خاک­ورزی رایج و بدون خاک­ورزی و سه دوز مختلف علف­کش بوتیزان استار (صفر، ۵۰ و ۱۰۰ گرم ماده موثره در هکتار) بودند. تابع لجیستیک سه پارامتره روند کلی الگوی رویش خردل وحشی و شلمی را در برابر زمان دمای خاک (STT) به خوبی توصیف نمود. نتایج نشان داد خردل وحشی در سیستم بدون خاک­ورزی دارای میانگین زمان رویش کمتر (۰۱/۹۶) و شاخص سرعت رویش بالاتر (۲۹/۰) در مقایسه با سیستم خاک­ورزی رایج بود و با دریافت درجه روز رشد (T۵۰) کمتر (۲۱/۷۴۲)، سریع­تر به ۵۰ درصد رویش تجمعی خود دست یافت. در مقابل شلمی در سیستم خاک­ورزی رایج دارای میانگین زمان رویش کمتر (۳۸/۷۵) و شاخص سرعت رویش بالاتر (۲۶/۰) نسبت به سیستم بدون خاک­ورزی بود و با دریافت T۵۰ پایین­تر (۵۲/۶۱۶)، سریع­تر به ۵۰ درصد رویش تجمعی خود رسید. همچنین نتایج نشان داد که خردل وحشی و شلمی در دوز ۱۰۰ گرم ماده موثره در هکتار بوتیزان استار دارای بیشترین میانگین زمان رویش (به ترتیب ۱۰/۱۰۳ و ۳۰/۷۸) و پایین­ترین شاخص سرعت رویش (به ترتیب ۰۸/۰ و ۰۷/۰) بودند و با دریافت T۵۰ بالاتر (به ترتیب ۶۷/۸۵۱ و ۷۵/۶۴۰)، دیرتر به ۵۰ درصد رویش تجمعی گیاهچه دست یافتند. در مجموع شلمی در هر دو سیستم خاک­ورزی و هر سه دوز علف­کش بوتیزان استار دارای میانگین زمان رویش کمتر در مقایسه با خردل وحشی بود و با دریافت T۵۰ پایین­تر، سریع­تر به ۵۰ درصد رویش تجمعی گیاهچه در ابتدای فصل رشد دست یافت. بر این اساس مرحله رشدی مناسب برای کنترل شلمی هنگامی است که هنوز موج اصلی گیاهچه­های گونه غالب دیگر رویش پیدا نکرده است. نتایج این تحقیق اطلاعات قوی در مورد پیش بینی زمان رویش علف های هرز خردل وحشی و شلمی ارائه می کند که می تواند به کشاورزان کمک کند تا تصمیمات مدیریتی بهتری بگیرند.

الگوی رویش, خاک ورزی, بدون خاک ورزی, دز علف کش, رویش تجمعی