سعید نواب پور - استاد، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
ابوالفضل مازندرانی - دانش آموخته دکتری، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
امین چله مال دزفول نژاد - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

دانه های روغنی پس از غلات، دومین ذخایر غذایی جهان را تشکیل می دهند. کلزا به هنگام جوانه زنی و در مراحل رشد غلاف ها حساس به خشکی بوده و بیشترین افزایش خسارت هم زمان با کمبود آب در زمان رشد گیاهچه جوان تازه استقرار یافته است. بذور ۶ رقم کلزا (شامل: Kodiak، Jerry، Brutus، Jacomo، Julius، Traviata) در شرایط گلخانه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان به صورت آزمایش های فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی با ۴ تکرار مورد آزمون قرار گرفتند. سطوح تیمار خشکی مشتمل بر مقادیر ۶-، ۴-، ۲-، ۱- ، ۵/۰- بار برحسب مقدار معادل آب مورد نیاز در تکرارهای هر تیمار آبیاری شد. نمونه برداری جهت محاسبه شاخص عملکرد و صفات وابسته، درصد روغن، شاخص بیوشیمیایی TBARM ، میزان کلروفیل و پرولین و همچنین نمونه برداری تصادفی جهت انجام مطالعات مولکولی و بررسی بیان ژن صورت گرفت. نتایج حاصل نشان داد با افزایش سطوح تنش در ارقام کلزا، میزان عملکرد دانه و صفات وابسته به آن، درصد روغن و میزان کلروفیل کاهش یافت. همچنین مشاهده شد که با افزایش تنش، شاخص TBARM و پرولین نیز به میزان بیشتری تولید شدند. در مورد دو ژن ACCase و SAD بیشترین میزان بیان ژن مربوط به رقم Traviata در سطح تنش ۴- بار بود و همچنین نتایج به دست آمده از دو ژن P۵CS۱ و PDH نشان داد که با افزایش میزان تنش خشکی در ارقام کلزا میزان بیان ژن نیز در آن ها افزایش داشت.

کلزا, تنش خشکی, ارزیابی مولکولی, شاخص های بیوشیمیایی, بیان ژن